مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

اهميت و فضيلت اعتكاف در قرآن
اعتكاف در لغت به معنای حبس و توقف و رو کردن به چیزی است با تعظیم و تکریم؛ و در اصطلاح، به معنای توقف و ماندن سه روز و بیشتر از آن در مسجد جامع می باشد.1
قرآن کریم در آیاتی به مسئله اعتکاف اشاره کرده است؛ از جمله به حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام فرمان می دهد که خانه خدا را برای طواف کنندگان و معتکفان و نمازگزاران آماده سازید، آنجا که فرمود:« وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ؛ و[ به خاطر بیاورید] هنگامی که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن برای مردم قرار دادیم، و [برای تجدید خاطره] از مقام ابراهیم، عبادتگاهی برای خود انتخاب کنید، و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که : خانه ی مرا برای طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان پاک و پاکیزه است».2.
این آیه شریفه به صراحت از اعتکاف د رمسجد الحرام سخن به میان آورده است، ولی از آنجا که همه مساجد خانه های خداوند در روی زمین هستند،3 اعتکاف در هر یک از آنها در صورت جامع بودن مورد توجه خداوند است و دارای پاداش فراوان؛ البته با حفظ مراتب و درجات مساجد.3
در آیه ای دیگر به یکی از احکام اعتکاف در مسجد پرداخته می فرماید:« وَلا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ ؛ و در حالی که در مساجد به اعتکاف پرداخته اید، با زنان آمیزش نکنید. این مرزهای الهی است؛ پس به آن نزدیک نشوید! خداوند این چنین آیات خود را برای مردم روشن می سازد، باشد که پرهیزگار گردند».4
آیه فوق علاوه بر بیان یکی از احکام اعتکاف، این مسئله را بیان می کند که اعتکاف اختصاص به مسجد الحرام و یا مسجد النبی ندارد، بلکه در مساجد دیگری نیز می توان اعتکاف کرد.
———————-
1. راغب اصفهانی، المفردات، ص 343. مجمع البحرین؛ ج7، ص103.
2. بقره/125
3. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار،ج83،ص383.
4. بقره/187.

مسجد حنّانه

حضرت امیر علیه السلام با کمیل بن زیاد به خارج شهر کوفه رفتند و محلی را به او نشان داد و فرمود: اینجا محل دفن تو است و در اطراف اینجا شهر و خانه ها بنا می شود. آن زمان، محل مورد اشاره جز بیابانی نبود و اینک جزئی آباد از شهر نجف است و در اطراف آن محلات مسکونی متعددی مثل محل سعد، محله حنّانه، محله حسین، … بوجود آمده است. قبر کمیل نزدیک مسجد حنّانه است. مسجد حنّانه در زمان حضرت امیر علیه السلام وجود داشت. و چون جنازه آن حضرت را برای دفن می بردند، از کنار این مسجد که گذشتند، دیوار این مسجد به احترام آن حضرت خم شد و سالها به حالت خمیده و مایل باقی بود و به آن دیوار مایل می گفتند. وقتی اسیران کربلا را به کوفه می بردند سر مطهر سید الشهداعلیه السلام را در این مسجد گذاشتند و لذا مقام رأس الحسین در آن مسجد است. بعضی می گویند بعضی از اجزاء سر مطهر آن حضرت در آن مسجد افتاده و باقی مانده است و لذا آنجا مکانی شریف و نورانی است.1

——————————–

1. بیان الائمه، ج1، ص196-197.

بدن سالم در قبر

استاد نجمی: بقعه و حرم جناب اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام در خارج بقیع و در سمت غربی آن، در محاذات قبور ائمه علیهم السلام به فاصله پانزده متر از دیوار بقیع قرار گرفته بود و محوطه ای سه متر در سه متر داشت با دیواری به ارتفاع دو و نیم متر که حدود نصف آن در فضای پیاده رو، و نصف دیگرش در داخل خیابان واقع شده بود و در سال 1353 شمسی تخریب شد و از آن پیاده رو اینک محل مرتفع در کنار بقیع است که زوار از آن استفاده می کنند. به هنگام تخریب قبر، جسد اسماعیل پس از گذشت قرن ها، سالم کشف شد و در داخل بقیع دفن گردید.

محل قبر در چند قدمی قبور شهدای حرّه در داخل بقیع ( که به غلط به شهدای احد معروف است) می باشد.1 اسماعیل در روستای عُریض - که روستای سرسبزی بین مدینه و احد در سمت راست جاده و نزدیک به احد است و امام صادق علیه السلام در آن روستا دارای باغ و نخلستان بودند- از دنیا رفت. و او را به مدینه آوردند و دفن کردند. اکثر ساکنان آن روستا امروزه از شیعیان هستند.

———————————————

1. تاریخ حرم ائمه بقیع،290-292.

مقصود از « ریبه» و «تلذذ» در رساله های مراجع چیست؟

منظور از «ریبه»، ترس افتادن به گناه و حرام است و منظور از «تلذذ» همان لذت جنسی است. اگر نگاه به دیگری با یکی از این دو مشخصه همراه باشد، از نظر شرع مقدس حرام می گردد. گاهی انسان تنها به جهت لذت بردن به زن نگاه می کند؛ بی آنکه بترسد به گناه کشیده شود و گاهی نگاه از روی لذت نیست؛ بلکه ترس آن است که به دنبال آن گناهی انجام گیرد و مقدمه ارتکاب حرام گردد. این دو نوع نگاه حرام است. گاهی ممکن است که نگاه به زن توأم با دو عنوان یاد شده باشد؛ در این صورت گناه آن شدیدتر است.1

—————————————-

1. مکارم، استفتاءات،ج1، ص825؛ امام، فاضل، مکارم، نوری، تعلیقات علی العروة (النکاح) ، م27؛ صافی ، هدایة العباد، ج2، (النکاح) م27؛ سیستانی ، منهاج الصالحین ج2(النکاح)م12.

دین داری آخرالزمان
در روایت آمده است که دین داری در آخرالزمان، مثل گرفتن آتش در دست است، چرا دین داری در این زمان، سخت تر از زمان های دیگر است؟ اصولاً در عصر نزدیک به ظهور، مردم از دین فاصله می گیرند یا این که به طرف دین بیشتر می آیند؟

در ابتدا با استفاده از برخی روایات، تصویری از وضعیت دینی در آخرالزمان ارائه می شود:
« اسلام و ایمان، غریب می شود، همان طور که در ابتدا غریب بود»،
« مساجد از نظر ظاهری آباد، ولی از نظر هدایت خراب است»،
« انسان دین خود را می فروشد، به گونه ای که ممکن است صبح مؤمن باشد و عصر کافر شود یا عصر، مؤمن باشد و صبح کافر گردد»،
« جو عمومی و حاکم، جو کفر و بی دینی است، به گونه ای که حتی بعضی از مؤمنان را نیز متزلزل کرده و به کفر دعوت می کند»،
«ملت های دیگر از ادیان خود، گمراه می شوند».
« هر کس که پرچم گمراهی بلند کند، هوادارانی خواهد یافت».
« با عقاید اسلامی- حتی ایمان به خدا- به طور علنی برخورد می شود».1
« شنیدن حقایق قرآن، بر مردم گران آید؛ اما شنیدن باطل آسان است»
« مردم نسبت به وقت نماز، بی اعتنا می شوند»2
بدعت ها ظاهر و زیاد شود»
« حلال، حرام شود و حرام، حلال» و …3
مجموع این جملات نورانی بیانگر وجود نوعی تحیر، پس رفت اعتقادی، ظاهر سازی و رنگ باختن دینداری در آخرالزمان است، چنان که حضرت علی علیه السلام نیز به این مطلب اشاره فرموده است:
« یکون حیره و غیبه تضل فیها اقوام و تهتدی فیها آخرون؛ غیبت و حیرتی پیش خواهد آمد که گروه هایی گمراه می شوند و دسته ای دیگر هدایت می یابند»4
وضعیت دینداری در آخرالزمان سخت و شکننده و میزان رویگردانی اغلب مردم از دستورات الهی، زیادتر است. این مسئله دلایل مختلفی می تواند داشته باشد، از جمله :
1. تحریف در آموزه های متعالی و راستین دین در این عصر فزونی می گیرد و ادیان و مکاتب مختلفی شکل می گیرد، این ادیان ساختگی ، رنگ و بویی از حقیقت ندارند و تهی از معنویت و باورهای راستین حق گرایانه هستند.
در روایات نیز اشاره شده که سرگردانی در عقاید دینی، نتیجه ی جریانات باطلی است که با جهالت و کنار گذاشتن تفکر در میان امت ظاهر می شود.5

2. غول های ارتباط جمعی و رسانه ای، به شدت با اسلام درگیر می شوند و با انواع تخریب ها و تحریف ها و سیاه نمایی ها ، سعی بر آن دارند که چهره ی خشن و سیاهی از اسلام و دین نشان دهند و این کار، چنان ماهرانه، و شیطنت آمیز واقعیت ها را تحریف و تخریب می کنند که حتی برخی از مسلمانان نیز دچار تردید می شوند و گاه از دین خود شرمند می شوند، و از طرفی دیگر ظواهر دنیا را چنان فریبنده و زیبا جلوه می دهند و انواع فساد و فحشا را در جامعه پخش می کنند، به گونه ای که مردم در کنترل کردن امیال و غرایز خود باید مجاهدت و تلاش فراوان کنند. بازار فسادهای مالی و اخلاقی، چنان گرم می شوند که برخی، همه چیز را به فراموشی می سپرند و حتی انسانیت را زیر پا قرار می دهند روشن است که با فساد علنی دنیای امروز، حفظ دین و معنویت بسیار مشکل است.
3. مردم از محتوای اسلام و قرآن و حقیقت آن دور می شوند. این دور شدن به چند شکل اتفاق می افتد. توجه بیش از حد به ظاهر و غفلت از محتوا و پیام؛ یعنی مردم به جای این که دنبال فهم معانی قرآن باشند، بیشتر به خواندن آن و لحن و صوت ارزش بدهند.6
همچنین به قدری معانی مختلف و برداشت های غیر معقول از قرآن عرضه می شود و به قدری اختلاف قرائت ها و تکثرگرایی رواج و مقبولیت یابد که معنای اصلی قرآن و منظور الهی از نزول آن در بین مردم گم شود و کسی نداند که منظور خداوند از نزول فلان آیه یا سوره یا کل قرآن و اسلام چیست. دراین صورت نیز از قرآن و اسلام، جز اسم چیزی نخواهد ماند، زیرا هر کس حرفی خواهد زد و آن را حرف اسلام و قرآن قلمداد خواهد کرد.7
با این حال نباید از نظر دور داشت که اگر حفظ دین در آخرالزمان دشوار است به همان نسبت عوامل و زمینه های دیندار شدن نیز بهتر و بیشتر فراهم است. برای نمونه در هیچ زمانی به اندازه زمان ما ابزار و وسایلی که بتوان با کمک آنها دین را شناخت فراهم نبوده است؛ مانند کتاب، صوت، تصویر و نیز گسترش دانش و معارف. اگر در گذشته شخصی برای استماع حدیثی فرسنگ ها راه بیابان را طی می نمود، امروز با زدن چند کلید رایانه و یا مراجعه ساده به کتاب ها و نیز امواج رادیویی و تصویری و … می تواند به همان اطلاعات دسترسی پیدا کند. علاوه بر آنکه مردم آخرالزمان از عقل و هوش بیشتری برخوردارند.
از امام سجاد علیه السلام نقل شده که فرمود:« خداوند ایات سوره توحید و نیز اول سوره حشر را برای مردم آخرالزمان نازل کرده است، چرا که مردم آخرالزمان از عقل و بینش بالاتری برخوردارند». از طرف دیگر هر چند حفظ دین و عمل به وظیفه ، در دنیای پرتلاطم و سراسر ظلم و فساد، کاری دشوار است؛ ولی پاداش انسان های متدین و دین مدار نیز افزون است.
در روایتی پیامبر گرامی اسلام به اصحابش فرمود:« به زودی گروهی بعد از شما می آیند که یک نفر از آنان اجر پنجاه نفر از شما (صاحابه را دارد» اصحاب گفتند:« یا رسول الله! ما با تو در بدر و احد و حنین شرکت داشتیم و قرآن در میان ما نازل شد». پیامبر فرمود:« اگر بر شما وارد می شد آن چه آنان تحمل می کنند مانند صبر آنان صبر نمی کردید».8
مؤمنان آخرالزمان، به فرموده ی امیرالمؤمنین:« در کارها و فداکاری های نیک و بزرگ مسلمانان صدر اسلام شریک اند»9« و اینان کسانی اند که پیامبر آنان را برادر خوانده و آرزوی دیدار آنان را کرده است»9 و افرادی هستند که خداوند، آنان را اولیای خود خوانده است»10
بنابراین در این دوران عده ای از مردم، به اوج تقوا و دین داری رسیده و به آن پایبند هستند. اینان یاران و دوستداران حضرت مهدی(عج) هستند و تلاش می کنند تا زمینه ی ظهور و قیام آن حضرت را فراهم سازند و جامعه آماده کنند.
———————————————-
1. ر.ک : معجم احادیث امام مهدی، ج1، صص 87،71، 44، 31 و از پیامبر اکرم(ص)
2. ر. ک: بحارالانوار، ج52، ص256-260؛ حضرت مهدی از ظهور تا پیروزی، ص 249-250
3. ر.ک: معجم احادیث امام مهدی، ج3، ص218؛ منتخب الاثر ص 527
4. الغیبه نعمانی، ص 104؛ تاریخ غیبت کبری، ص246
5. ر. ک: اشاره الاسلام، ص 86؛ بحارالانوار، ج52، ص 228
6. ر.ک: بحارالانوار، ج52، ص190.
7. ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص139
8. بحارالانوار، ج52، ص 130، ح26
9. همان، ص131، ح32.
10. همان، ص133، ح36.
11. همان، ص143، ح59.