مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

قال رسول الله (ص)
اذا مات العالم الفقیه ثلم فی الاسلام ثلمة لایسدها شیء
وقتی عالمی فقیه، فوت كند در اسلام رخنه و حفره‎ای ایجاد می‎شود كه هیچ چیزی نمی‎تواند جای آن را پر کند.

حافظان اصلي مكتب تشيع در عصر غيبت حضرت حجّت – ارواحنا فدا- ستارگان علم و فضيلت يعني عالمان و فقيهان دين اند كه هر يك هم چون گنجينه ي گران بهاي تمدّن اسلامي عطر و بويي تازه دارند. اين وارثان علوم انبيا و ره پويان راه سعادت در طول تاريخ هماره چون مشعل هايي فروزان امّت اسلامي را از تاريكي هاي حوادث روزگار عبور داده و در حراست از باورهاي اعتقادي و ديني مردم از هيچ كوششي دريغ نورزيدند؛ ساده زيستند و از دنيا خدا فروتنانه رفتار كردند، هيچ گاه براي دنيا و مقام در برابر كسي كرنش نكردند و حقّي را ناديده نگرفتند و اين چنين بود كه توانستند ساليان سال در اوج بمانند و نشانه هاي هدايت را برپا دارند.
از ميان عالمان و فرزانگاني كه مظهر علم و ايمان و اسوه و نمايان كننده ي تعاليم عالي اسلامي براي جامعه بشري اند، حضرت آيت الله سيد صابر جباري – اعلي الله مقامه الشريف – فقيه عارف و حكيم فرزانه اي بود كه سراسر عمرش را در تهذيب و تزكيه نفس سپري كرد. وي انسان وارسته اي بود كه نفس هايش تسبيح و كلامش به جز مسير حقّ نمي پيمود و محضر و منظرش آدمي را به ياد خدا و معاد مي انداخت . اين عارف بلند مرتبه و فروتن با مجاهدت نفساني و دست يابي به نور توحيد و معرفت الهي و با شناخت بي اعتباري عالم طبيعت توانست از اين عالم خاكي بگذرد و دريچه اي به جهان ديگر بگشايد و هم راز عرشيان گردد.
او دانشور بزرگواري بود كه با اطاعت و بندگي در درگاه خداوند متعال، مظهر صفات انساني و الهي شده و بر قله رفيع پارسايي قرار گرفته بود.
مرحوم آيت الله جباري انديشوري بصير بود كه به درستي اسلام و زمان خود را شناخت و شناسانيد. او در اين دنياي پر از ادّعا به دور از جارو جنجال هاي ظاهري، زندگي ساده اي براي خويش برگزيد و با برداشت ناچيزي از حيات دنيوي و با تأسيس حوزه ي علميه قدسيه خواهران در آن شرايط بحراني دست به يك جهاد علمي زد و با كم ترين امكانات رفاهي بازدهي بسيار عالي در قلمرو علم و معرفت از خويش باقي گذاشت و عمرش را در راه اعتلاي اسلام ناب محمّدي صلي الله عليه و آله و سلم و تحقق رفتار علوي عليه السلام گذراند و با انديشه هاي بلند و حكيمانه اش تأثير ژرفي بر شيفتگان دانش و طالبان اخلاق گذاشت و تربيت يافتگاني زبده و ارزنده به جامعه اسلامي تقديم نمود كه هر يك در عرصه اجتماعي و ديني منشأ بركت هاي فراواني بوده و هستند. در حال حاضر اين حوزه با قدمتي 32 ساله با وجود پر خير و بركت اين عالم رباني به فعاليت خود ادامه داده است و همچنان پذيراي خواهران گرامي در باب علوم و معارف ديني مي باشد.

زندگينامه حضرت آيت الله جباري (ره) امام جمعه و نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری

آيت الله سید صابر جباری، نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری، مؤسس حوزه علميه قدسيه خواهران بهشهر بامداد روز دوشنبه۹۳/۰۶/۱۰ بر اثر عارضه قلبی دعوت حق را لبیک گفتند. به همین منظور زندگینامه این عالم ربانی به شرح ذیل برای خوانندگان محترم ارائه می شود.
تولد و دوران کودکی
آيت الله سید صابر جباری در نهم فروردین 1317 در روستای متکازین از توابع شهرستان بهشهر در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشودند. پدرایشان، حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمد جباری، که خود در کسوت روحانیت بودند از کودکی به تعلیم فرزندشان همّت گمارد؛ به طوری که ایشان در 12 سالگی سطح مقدماتی علوم اسلامی را آموخته و آماده ی کسب معارف بالاتر شدند.
دوران تحصیلی

وی به حوزه علمیه کوهستان بار سفر بستند و نزد علمایی چون آیت الله کوهستانی، حجج اسلام سمچولی و سید زکریا حسینی متکازینی به تحصیل علوم حوزوی پرداختند. این روحانی وارسته در سن 14 سالگی توانستند جایزه ادبیات عرب در صرف و نحو را از دست عالم بزرگوار، آیت الله کوهستانی دریافت کنند. مدتی بعد به حوزه علمیه نوکنده نزد آیات عظام نصیری و ربانی رفته و قریب به یک سال بعد راهی حوزه علمیه مشهد شدند.
اساتید
سفر به مشهد موجب تلمذ ایشان نزد اساتید بزرگی چون آیت الله ادیب نیشابوری و آیت الله مهدوی دامغانی شد؛ لکن ایشان که تحصیل در قم را در اندیشه می پروراندند، بعد از توقفی کوتاه در حوزه ی علمیه نوکنده، در سال 37-1336 راهی قم شدند و دریچه ی فهم علوم اسلامی خود را با حضور در درس خارج فقه مرجع جهان تشیع، آیت الله بروجردی، هرچه بیشتر گشودند. به طوری که با کسب نمره عالی در امتحان خارج فقه آن مرحوم مفتخر دریافت شهریه از این درس نائل شدند.
پس از آن با حضور در درس آیات عظام فاضل لنکرانی، نوری همدانی،مشکینی، سلطانی، شاهرودی، حضرت امام خمینی(ره)، مرعشی نجفی، گلپایگانی، میرزاهاشم آملی، علامه طباطبایی و بهجتمدارج عالی علوم اسلامی را آن چنان سپری کردند که در سال 1340 در سن 24 سالگی به درجه رفیع اجتهاد نائل آمدند و از همان زمان در سطوح عالیه ی فقه و اصول در حوزه ی علمیه قم مشغول تدریس شدند. این عالم بزرگوار علاوه بر حضور در صحنه های عالی علمی، مجاهدی نستوه در زمان طاغوت و هشت سال دفاع مقدس بودند.
فعالیت های انقلابی

از نیمه سال 1341 تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی در معیت علمای وارسته ی مازندرانی چون شهید مجاهد آیت الله هاشمی نژاد، آیت الله جوادی آملی، مرحوم آیت الله صالحی مازندرانی و مرحوم آیت الله هادی روحانی به مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی پرداختند. در سال 1342 در درگیری روحانیون با ساواک در مدرسه ی فیضیه قم حضور داشتند و قبل از آن نیز در تجمعی که طلّاب در قم به علت بازداشت حضرت امام (ره) به راه انداخته بودند، سیلی محکمی به گوش رئیس شهربانی وقت به دلیل انداختن قرآن از دست یکی از روحانیان زدند و همین باعث درگیری شدید بین طلاب و عمال رژیم فاسد پهلوی شد.
ایشان در سال های قبل و بعد از انقلاب همواره جهت تبلیغ بهشهرهای مختلف کشور از جمله مشهد، گرگان، سمنان، دامغان، فومن، اراک، خوانسار، آمل، فریدونکنار، محمودآباد و توابع قم رفتند و در روشنگری مردم نسبت به مسائل روز جامعه نقش مؤثری داشتند؛ چنانکه هنگام به ثمر نشستن پیروزی انقلاب در فریدونکنار، مردم به اتفاق ایشان شهربانی شهر را تسخیر و نیروهای آن را خلع سلاح کردند. پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، در سال 1359 از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره)، به سمت امامت جمعه شهرستان بهشهر منصوب شدند.
دوران دفاع مقدس

در همان ایام آغازین که عراق، جنگی نابرابر را بر ما تحمیل کرد. آيت الله جباری، برای بازدید از مناطق جنگی تا سر پل ذهاب رفتند. این توجه به وضعیت جنگی کشور باعث شد علاوه بر تلاش برای پشتیبانی رزمندگان در پشت جبهه، 19 بار نیز به مناطق جنگی غرب و جنوب کشور، برای بردن کمک های مردمی و اطلاع از وضعیت رزمندگان از یگان های ارتش و سپاه حتی تا خطوط مقدم رخت عزیمت ببندند. در تأیید زحماتشان در 8 سال دفاع مقدس همین بس که بیش از نیمی از شهدای شهرستان های بهشهر و گلوگاه در وصیت نامه های جهادی و انقلابی خود تاکید کرده اند ایشان بر اقامه نمازشان را بر عهده بگیرد و سخنران مراسمشان باشد؛ و ایشان هم به شایستگی پاسخ این محبّت را با اقامه ی نماز برای قریب به اتفاق شهدای این دو شهرستان داده اند.
همین الفت میان ایشان و شهدا باعت شد که پس از پایان جنگ تحمیلی، ارتباط نزدیک با خانواده ی شهدا و بسیجیان ادامه یافته که تجلی این ارتباط صمیمانه را با حضور در یادواره های شهدای شهرستان بهشهر شاهد بوده ایم. 20 هزارسخنرانی ایشان در حوزه های مختلف اجتماعی، علمی، سیاسی نیز شاهد خوبی بر ارتباط نزدیک این بزرگوار با مردم و حضور در محافل عمومی مانند یادواره ها وهیات های مذهبی است.
فعالیت های علمی و فرهنگی

ابتکارات ویژه این عالم ربانی راه اندازی دسته جات عزاداری در شب شهادت ائمه معصومین(ع) و حرکت به سوی مسجدی که به نام آن امام همام مزین شده است از جمله اقدامات در راستای نشر محبت ورزی و ارادت به آستان اهل البیت علیهم السلام در میان توده های مردم قلمداد کرد. حضور فعال این عالم خستگی ناپذیر در عرصه های مختلف باعث شد تا در سال 1375 به انتخاب مردم ولایتمدار استان مازندران به مجلسخبرگان راه یابند. علاوه بر آن، عضویت در شورای سیاستگذاری ائمه جمعه استان مازندران و نیز قائم مقامی شورای مدیریت حوزه های استان مازندران نیز در زمره ی مسؤولیت های ارزشمند این عالم بزرگوار است.
ایشان در مدت سی سال گذشته هرگز جلسات درس و بحث علمی را تعطیل نکردند و علاوه بر اینکه مسؤول حوزه ها ی علمیه امام صادق (ع)، چهارده معصوم، جبل النور و قدسیه شهرستان بهشهر بوده خود نیز به تدریس خارج فقه و اصول، اعجاز علمی قرآن مجید، تفسیر و اخلاق در حوزه، دانشگاه را بر عهده داشتند.از بعد از اقامه اولین نماز در بهشهر بعد از انقلاب ایشان بعنوان امام جمعه بهشهر بودند و تاکنون همچنان اقامه نماز جمعه را داشتند و آخرین اقامه نماز را نیز هفته گذشته 7 شهریور ماه اقامه کردند.ایشان که سالها از عارضه قلبی و بیماری کلیوی رنج می بردند بامداد دهم شهریور ماه بر اثر ایست قلبی دارفانی را وداع گفتند.

خداوند حجاب را از جنس محبت آفرید

هیچ باغبانی را سرزنش نمی کنند که چرا دور باغ خود حصار و پرچین کشیده است. چون باغ بی دیوار، از آسیب مصون نیست. میوه و محصولی برای باغبان نمی ماند. هیچ کس هم به نام آزادی دیوار خانه خود را بر نمیدارد و شب ها درب حیاطش را باز نمی گذارد. چون خطر رخنه دزد جدی است.

هیچ صاحب گنج و گوهری هم جواهرات خود را بدون حفاظ، در معرض دید رهگذران نمی گذارد تا بدرخشد، جلوه کند و چشم و دل برباید چون جواهرات مورد دست برد دزدان قرار خواهد گرفت. اگر درب شیشه عطر را باز بگذاری، عطرش می پرد. اگر رشته مروارید را در گنجینه و صندوق نگذاری و درب آن را نبندی مورد دست برد نا اهلان قرار می گیرد.

اگر درب و پنجره خانه را تور نزنی، از نیش پشه ها و مزاحمت مگس ها در امان نخواهی بود. وقتی راه ورود پشه ها را میبندی، خود را مصون ساخته ای، نه محدود و زندانی، وقتی در خانه ات را می بندی ، خود را مصون ساخته ای، نه محدود و زندانی، وقتی در خانه ات را می بندی یا پشت پنجره اتاقت پرده می آویزی خانه خود را از ورود بیگانه و نگاه های مزاحم درپناه قرار داده ای، نه که خود را در قید و بند حصار افکنده باشی. اگر برای ایمنی ، از خطرها و آلودگی از مزاحمان، خود را بپوشانی کسی ایراد نمی گیرد و اگر هم ایراد بگیرد اعتنا نمی کنی، چرا که سخنش را بی منطق و ناآگاهانه می دانی و می بینی.

این که دل باید پاک باشد بهانه یا گریز جاهلانه از مصونیت است و آویختن به شاخه ی لاقدی و گرنه از دل هم نباید جز نگاه و رفتار پاک برخیزد.

ظاهر آیینه باطن اوست و از کوزه همان برون تراود که در اوست. زن بخاطر ارزش و کرامتی که دارد باید محفوظ بماند و خود را به حراج نگذارد و در بازار سوداگران شهوت، خود را به بهای چند نامه، نگاه و لبخند نفروشد. زن بخاطر لطافتی که دارد، نباید در دست های خشن کامجویان و دیو سیرت که نقاب مهربانی و عشق به چهره دارند، پژمرده شوند و پس از آنکه گل عصمتش را چیدند او را دور اندازند یا زیر پایشان له کنند. زن بخاطر عصمتی که دارد میراث دار پاکی مریم است، نباید بازیچه هوس و آلوده به ویروس گناه گردد. گوهر عفاف و پاکی، کم ارزش تر از طلا ، پول، محصول باغ و وسائل خانه نیست. دزدی ایمان و غارتگران شرف نیز فراوان هستند. سادگی و خامی است که کسی خود را در معرض دید و تماشای نگاه های مسموم و چشم های ناپاک قرار دهد و به دلبری و جلوه گری بپردازد و خیال کند بیماردلان و راهزنان عفاف را به وسوسه نمی اندازد و از زهر نگاه ها و نیش های شهوت در امان می ماند.

بعضی از نگاه ها ویروس و گناه منتشر می کند و بعضی از چهره ها حشره مزاحمت جمع می کنند. خراب کردن همه دیوارها و برداشتن همه پرده ها و بازگذاشتن همه پنجره ها ، نشانه تیره اندیشی است، نه روشنفکری، بلکه علامت جاهلیت است نه تمدن، می گویی نه؟ به طومار کسانی نگاه کن که پس از رسوایی و بی آبرویی ، با دو دست بر سر غفلت و پشیمانی خویش می زنند و بر جهالت خود لعنت می فرستند کسانی که از جماعت رسوا نگریزند، رسوای جماعت می شوند! آنکه ایمان را به اقامه ای نان می فروشد، آنکه یوسف زیبایی را با چند سکه ی بی ارزش عوض می کند، آنکه کودک عفاف را جلوی صدها گرگ گرسنه می برد و به تماشا می گذارد، روزی هم پشت دیوار ندامت اشک حسرت بر دامن پشیمانی خود می ریزد، در آخرت هم در آتش بی پروایی خود خواهد سوخت.

از اول نباید پای بیگانه را اجازه ورود به مزرعه نجابت داد، که بوته های نورس عصمت را لگد مال کند. ولی حالا گریه بی حاصل است و بی ثمر، وقتی که شاخه شکست و گل چیده شده!!!

نماز قضای پدر و مادر

گاهی گفته می شود: اگر زن و مرد در معارف و تکامل و ثواب و عقاب فرقی ندارند، چرا قضای نماز و روزه های پدر به عهده ی پسر بزرگ است و مادر از این مسئله محروم است؟

برای پاسخ به شبهه ی مذکور، ابتدا باید اشاره نمود که انسان در برزخ، منتظر اعمال خیر بازماندگان است. هر اثری که بعد از مرگ انسان به یادگار می ماند، نتیجه ی خیر یا شرّش به او می رسد و نیز هرگونه اهدا و تبرّعی که در برزخ برای کسی انجام دهند- چه به نیابت یا اهدا و نیز در نیابت، خواه به صورت اجاره یا تبرّعاً ثواب آن عمل به مرده می رسد.

بر پایه ی روایات فراوانی، مردگان منتظر آثار خیر زندگان اند یا مردگانی که در فشار و گرفتاری اند، ناگهان گشایشی احساس می کنند و هنگامی که از سبب آن می پرسند ، گفته می شود که فلان پسر یا دختر یا یکی از بستگان و دوستانش کار خیری را به نیابت او انجام یا کار خیری را خودش انجام داده و ثوابش را به روح او ایثار نموده است.

این مسئله نیابت و تبرّع، از شب اول دفن شروع می شود؛ هم روحها با هم ارتباط دارند و هم اعمال را ذات اقدس الهی می پذیرد و خدای سبحان اعمال پذیرفته شده را به عنوان یک هدیه به آن مرده می رساند و در مسئله تبرّع و مشروعیت نیابت و اصل اهدای ثواب، هیچ فرقی میان زن و مرد نیست.

اما درباره ی خصوص وجوب قضای نمازها و روزه های پدر بر پسر بزرگ تر واجب نباشد، بلکه فقها در این حکم اختلاف دارند و بسیاری از آنان فتوا داده اند که فرقی بین پدر و مادر در این جهت نیست؛ هم از فقهای بزرگ گذشته و هم از مشایخ فقاهت در میان متأخران ، به تساوی والدین فتوا داده اند، مانند صاحب عروه و نیز صاحب وسیله که فتوا داده و با احتیاط لزومی گفته اند که حکم مادر و پدر یک سان است.

ثانیاًاگر پدری مُرد و فرزندان او همگی دختر بودند یا اصلاً فرزند نداشت، در این جهت، بین پدر و مادر فرقی نیست ؛ چون پسری نیست تا قضای نماز پدر بر او واجب باشد؛ پس سرّ وجوب قضای نماز پدر بر پسر، این است که آن وقت که این زن دختر بود، خداوند قضای نماز و روزه ی پدر را به عنوان یک تکلیف زائد به عهده ی او نگذاشت و اکنون هم که مادر شده است؛ قضای نمازهای این مادر را بر پسر او واجب نمی کند؛ یعنی دختر عهده دار قضای پدر نیست و کسی هم عهده دار تکلیف او نیست؛ خلاف پسر که عهده دار قضای نماز پدر است و تکلیف او را هم پسرش باید ادا کند؛ زیرا کسی که سود می برد، زیان نیز به گردن اوست؛ « من له الغنم فعلیه الغرم»[1] ؛ پس در هر دو جهت، آسایشی و تخفیفی به زن داده شده است.

ثالثاً اگر پدری بمیرد و چند پسر داشته باشد، قضای نماز و روزه ی او فقط بر پسر بزرگ تر واجب است و سایر پسرها و خواهرها از این حکم معاف اند و این حکم احیاناً در برابر آن « حبوه» ای است که از پدر به پسر بزرگ تر می رسد؛ بخش خاصی از اموال به نام « حبوه» ، مخصوص پسر بزرگ است؛ مانند تسبیح ، سجاده ، شمشیر ، مرکوب میت و … ؛ از این رو بعضی از بزرگان به این مسئله اشاره کرده اند که چون پسر بزرگ تر حبوه را ارث می برد، یک سلسله تکالیف هم به عهده ی اوست.

نتیجه؛ در اصل مشروعیت تبرّع و نیابت یا اهدا ثواب، بین زن و مرد فرقی نیست و از نظر مسئله فقهی هم طبق فتوایی که صاحب عروه و صاحب وسیله  ارائه  فرمودند، فرقی بین پدر و مادر نیست.

بعضی از روایاتی را که مرحوم صاحب وسائل- رضوان الله تعالی علیه- در این زمینه نقل نموده اند، تبرعاً نقل می کنیم تا روشن شود که در قسمت های کلامی و فقهی بین زن و مرد و همچنین پدر و مادر فرقی نیست.

[1] ( قاعده ای فقهی است که بیشتر در بحث ارث به آن استشهاد می شود)

منبع: زن در آیینه جلال و جمال_ ص353-354

عملیات مرصاد، نماد همت و غیرت رزمندگان در مقابل منافقین بود

عملیات مرصاد
عملیات مرصاد روز 5/5/1367 با رمز «یا صاحب الزمان (عجل‌الله تعالی وجه الشریف) ادرکنی» برای مقابله با حرکت منافقین و بازپس‌گیری اشغال شده انجام گرفت.
در این عملیات که با فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب‌اسلامی و با پشتیبانی هوا نیروز ارتش اجرا شد، رزمندگان از سه محور چهارزبر، جاده قلاجه و جاده اسلام آباد- پل دختر وارد عمل شدند و نیروهای ضد انقلاب را تا پشت نوار مرزی عقب راند؛ اما قوای ارتش عراق، ارتفاعات مرزی را همچنان در اشغال خود نگه داشتند. در عملیات مرصاد، بیش از 120 دستگاه تانک، 400 دستگاه نفربر، 240 قبضه خمپاهره انداز 60 و 80 میلیمتری و 30 عراده توپ 106 میلیمتری دشمن منهدم شدند. همچنین بیش از 20 تیپ مشترک منافقین و ارتش عراق متلاشی شد و تعداد کشته و زخمی‌های دشمن از مرز 4800 تن گذشت. در این عملیات، نزدیک به 1000 قبضه آر. پی. جی 7، 700 قبضه تیربار کلاشینکوف، ده‌ها دستگاه خودرو، ده‌ها دستگاه تانک و نفربر، تعدادی تجهیزات پیشترفته الکترونیکی و مخابراتی و مقادیری اسناد درون گروهی منافقین به دست رزمندگان ایران افتاد.
شش روز پس از قبول قطعنامه توسط ایران و در شرایطی که نیروهای عراقی با زیر پا گذاشتن توافقات ۵۹۸ مجددا به خرمشهر حمله کرده و تا آستانه تصرف آن پیش رفته بودند، سازمان مجاهدین عملیاتی با نام فروغ جاویدان را آغاز کرد.
مسعود رجوی در شب آغاز عملیات گفت: «براساس تقسیمات انجام شده، ۴۸ ساعته به تهران خواهیم رسید… کاری که ما می خواهیم انجام دهیم در حد توان و اشل یک ابرقدرت است؛ چون فقط یک ابرقدرت می تواند کشوری را ظرف این مدت تسخیر کند… از پایگاه نوژه هم ترسی نداشته باشید؛ هر سه ساعت به سه ساعت دستور می دهم هواپیماهای عراقی بیایند و آنجا را بمباران کنند. پایگاه هوایی تبریز را هم با هواپیما هر سه ساعت به سه ساعت مورد هدف قرار خواهیم داد… علاوه بر آن، ضد هوایی و موشک سام ۷ هم که داریم… هوانیروز عراق تا سرپل ذهاب به همراه ستون ها خواهد بود. از نظر هوایی ناراحت نباشید چون هواپیماهای عراقی پشتیبان ما هستند و تمام ماشین ها به صورت ستون حرکت می کنند.»
****
شكست در عملیات فروغ، باعث شكسته شدن رجوی در ذهن تعداد زیادی از نیروها و ریزش سازمان گردید بطوريکه تعداد كثیری از اعضا و هواداران سازمان جدا شدند.
در توجیه شكست عملیات ، رجوی گفت: تمامی اتكاء ما به ارتش و ایدئولوژیمان بود و روی عناصر سیاسی كار جدی صورت نداده‌ایم و آن را با قیام كربلا قیاس نمود كه امام‌ حسین(ع) نیز تمامی اتكای را بر دو عنصر شمشیر و ایدئولوژی خود نهاد و از معادله‌های سیاسی چشم‌پوشی كرد!! و همین باعث شكست گردید .

مقدمه

در تیرماه 1367 جمهوری اسلامی ایران رسما قطعنامه 598 را پذیرفت در حالی كه از بدو تصویب این قطعنامه در 30 تیر 1366، ایران آن را رد نكرده بود و برای تأمین اهداف خود، از طریق مذاكره با دبیركل سازمان ملل، برای پذیرش قطعنامه شروطی را طی نموده بود و در واقع عملا آن را به صورت مشروط پذیرفته بود.

اما به دلیل كارشكنی آمریكا، انگلیس و فرانسه در طول مذاكرات و ورود مستقیم آمریكا به جنگ با ایران، پس از مشورت و تصمیم مسئولان عالی‌رتبه، با موافقت امام خمینی، در 27 تیرماه سال 67 ایران اعلام كرد قطعنامه 598 را بدون قید و شرط پذیرفته است.

اما ارتش صدام در تاریخ 31 تیرماه به خاك ایران حمله كرد و از منطقه جنوب به سمت خرمشهر و اهواز پیشروی نمود. پس از ضد حملات موفق ایران، ارتش عراق در جبهه‌های میانی و غرب كشور نیز به عملیات نظامی مبادرت كرد كه آنها هم با بسیج مجدد نیروهای مردمی و نظامی جمهوری اسلامی، ناموفق شدند. در نتیجه نیروهای عراقی عقب نشینی كردند و رژیم عراق در اول و سوم مرداد ماه رسما عقب‌نشینی خود را از جبهه‌های جنوب و میانی و غرب كشور اعلام نمود. اما هم زمان عملیات مشترك عراق و سازمان منافقین آغاز گردید. چگونه سازمان منافقین تصمیم به عملیات گرفت؟پس از عملیات مهران، در جمع‌بندی رهبری سازمان، هدف عملیات بعدی، تهران منظور شد و برای رسیدن به حداكثر توان برای انجام این عملیات یك مقطع 3 ماهه در نظر گرفته شد و بلافاصله اعزام اعضا و مرتبطان سازمان از ایران و خارج از كشور به عراق، به طور وسیعی آغاز شد. همچنین سازمان در این مقطع به منظور جذب اسرا و استفاده از آنها در عملیات نهایی فعال‌تر شده بود. افراد تازه وارد و نیروهای ارتش سازمان تحت آموزش و مانورهای فشرده قرار گرفته بودند و در آموزش‌های جدید ، آموزش سلاح‌های ضد هوایی هم منظور شده بود.

پیش از این منافقین در تحلیل درون گروهی خود، امكان موافقت ایران با قطعنامه را غیرممكن دانسته و به صراحت اعلام می‌كردند: تنها در صورتی جمهوری اسلامی قطعنامه را خواهد پذیرفت كه به لحاظ سیاسی ـ نظامی و اقتصادی به بن‌بست كامل برسد. به عقیده آنان ، این اقدام به منزله فروپاشی نظام خواهد بود …

تحلیل رجوی در مورد نتیجه جنگ ایران بود كه ایران به دلیل بسته بودن تمامی راه‌های بازگشت به صلح با عراق، ناچار به ادامه جنگ خواهد بود. هر قدر هم جنگ به طول بینجامد، از یك طرف توان نظامی و اقتصادی ایران بیشتر تحلیل می‌رود و از طرف دیگر بازگشت به سمت آتش‌بس و صلح غیر ممكن‌تر می‌شود و این جنگ تا شكست ایران ادامه خواهد یافت.

با اعلام خبر پذیرش قطعنامه از سوی ایران، نقشه‌ها و طرح‌های قبلی سازمان با بن‌بست مواجه شد. در آن شرایط، سازمان در كنار امیدواری به داشتن پشتوانه خرده عملیات‌های مرزی، حمایت نمایندگان كنگره و سنای آمریكا را نیز یدك می‌كشید.

در 30 خرداد 1367 نماینده كنگره و 14 سناتور آمریكایی طی نامه‌ای به جرج شولتز وزیر خارجه وقت آمریكا، از وی خواسته بودند كه به جنبش‌های مقاومت داخلی در ایران توجه كند، و در همین راستا حمایت از سازمان منافقین ـ مستقر در عراق ـ را اكیدا توصیه كرده بودند.

مروین دایملی نماینده كنگره آمریكا در روز دوشنبه 6 تیر ماه 67 در تظاهرات سازمان در واشنگتن شركت كرده و طی سخنانی كه از یكی از شبكه‌های تلویزیونی آمریكا هم پخش شد اظهار داشت: نباید دست از تلاش كشید، مطمئن باشید كه با كمی صبر و تلاش بیشتر به زودی از مهران به تهران رژه خواهید رفت . سازمان نوار ویدئویی سخنرانی مزبور را برای كلیه كادرهای سازمان پخش كرد.

سازمان برای فرار از وضعیت به وجود آمده ناشی از پذیرش قطعنامه توسط ایران، مجبور شد دست به حمله بزند تا به قول رجوی از سوخت رفتن نیروها جلوگیری نماید.

پیامدهای عملیات فروغ جاویدان (مرصاد) در سازمان منافقین

یكی از پیامدهای این عملیات، زیر سوال رفتن خط استراتژی سازمان، به تبع آن زیر سوال رفتن رهبری بود. سازمان استراتژی‌ و برنامه‌های مختلفی را از ابتدای تاسیس و خصوصا پس از پیروزی انقلاب مورد آزمایش قرار داده بود كه با ورود به فاز جدید و تشكیل ارتش آزادیبخش، همه آنها را به نوعی مردود و بی‌جواب قلمداد كرده بود و تنها راه مبارزه و براندازی نظام را مبارزه مسلحانه و جنگ نوین ارتش آزادیبخش دانسته بود.

با مطرح كردن این قضیه كه صلح طناب دار رژیم است و هیچ گاه رژیم صلح نمی‌كند اقدام به عملیاتهای جدار مرز و نهایتا چلچراغ و فروغ نمود و چون در عملیات فروغ جاویدان با شكست مواجه شد و صلح و آتش‌بس نیز میان ایران و عراق نیز برقرار شد.

لذا برای جبران این مساله، رجوی علت شكست و ناكامی را در پرسنل سازمان و بی‌ایمانی و ضعف آنها عنوان كرد و گفت:

اگر ایراد و مشكلی هست در خود شماست؛ خط مشی ما مشكلی نداشته است.

سازمان همواره با فرافكنی و برخوردهای ایدئولوژیك مترصد توجیه عملكرد خود می‌باشد. پس از شكست در عملیات فروغ، رجوی در یك نشست طولانی در عراق، علت شكست را به نیروها و ضعف ایدئولوژیك آنان معطوف داشت تا سرپوشی بر محاسبات غلط (اطلاعاتی و تحلیلی) خود بگذارد.

رجوی آخرین نقطه پیشروی (تنگه چارزبر=تنگه مرصاد) نیروهایش را بهانه كرد و اعلام داشت: شما در تنگه‌ی چارزیر گیر نكردید بلكه در تنگه توحید، زمین‌گیر شدید. و اضافه كرد: ضعف ایدئولوژیك شما باعث گردید تا در تنگه آرزوها و خصلت‌ها و خواسته‌هایتان درجا بزنید.

سپس با یك برنامه‌ریزی قبلی تعدادی از نفرات را صدا زد و از آنان سوال كرد: وقتی به تهران می‌رسیدی چه كاری برایت اولویت داشت؟ و سوال شونده بی‌درنگ پاسخ می‌داد: قصد داشتم پیش پدر و مادرم بروم و این پیروزی را به آنها تبریك بگویم. رجوی خطاب به بقیه نیروهای حاضر، از این روحیه به مثابه مادی شدن خصلت‌های بورژوازی یاد نمود و آن را در تضاد با ایدئولوژی مجاهدین خواند و گفت: خب، معلوم است با این تفكر، بایستی در چارزبر گیر می‌افتادیم، وقتی دیدار با فامیل بهانه‌ای برای رسیدن به هدف می‌شود، بالتبع از جوهر و تقدس هدف غائی می‌كاهد.

این خط در وادار كردن نیروها به خسّت و كم‌كاری و بی‌ایمانی و عدم باور به توانایی‌های خویش كه در جلسات عمومی انجام شد، نمود پیدا كرد.

به رغم این كار، شكسته شدن رجوی در ذهن تعداد زیادی از نیروها باعث ریزش نیرو گردیده، تعداد كثیری از اعضا و هواداران سازمان جدا شدند.

در راستای همین شكست، شعار محوری سازمان هم كه صلح وآزادی بود هم زیر سوال رفت. به همین دلیل است كه رجوی همیشه در سخنرانی‌هایش پس از عملیات فروغ، تاكید می‌نماید كه ما زاییده جنگ نبودیم كه با صلح از بین برویم و دایم بر این موضوع توقف و تاكید خاصی داشت زیرا در ذهن افراد این سوال مطرح شد كه ما برای تحقق صلح مبارزه می‌كردیم. اكنون كه صلح محقق شده چرا باید مبارزه كرد؟

پس از این نیز رجوی استراتژی جرقه و جنگ را دنبال می‌كرد (جرقه از سازمان، جنگ از دو رژیم ایران و عراق) قبول قطعنامه 598 از طرف نظام و شكست عملیات فروغ، استراتژی جنگ مسلحانه سازمان را به بن‌بست كشانید و یا حداقل این نگرانی را به دنبال داشت كه پس از آتش‌بس میان بغداد و تهران، تكلیف سازمان – ارتش آزادیبخش و مشی مسلحانه چه خواهد شد؟

رجوی در یك نشست اختصاصی با اعضا به این مهم پرداخت و با رسم یك مثلث روی تابلو نوشت:

یك ضلع این مثلث صلح است، یك وجه‌اش جنگ است و ضلع سوم نه جنگ و نه صلح. ضلع سوم شرایط فعلی است كه ما را قفل كرده و اگر این حالت به سمت صلح برود بی‌شك مجاهدین در خاك عراق به پایان خواهند رسید، لذا وظیفه‌ی ما این است كه زمان را جلو بكشیم.

رجوی ادامه میدهد : جامعه‌شناسی و روانشناسی طرف عراقی و رژیم، مبین آن است كه هیچكدام در پی صلح دائم نیستند و قطعا روزی جنگ دومی آغاز خواهد شد، وظیفه ما این است كه ضلع فعلی این مثلث (نه جنگ و نه صلح) را به سمت ضلع دوم یعنی جنگ دوم سوق دهیم. این استراتژی بعدها تحت نام جرقه و جنگ - جرقه از مجاهدین، جنگ از آنها – معروف شد و همه نیروها روی این استراتژی كوك شدند تا با ایجاد فتنه روابط و مذاكرات دو طرف را مخدوش كنند.

رجوی معتقد بود كه استخبارات و مخابرات (سازمانهای جاسوسی عراق) عراق زمینه مناسب‌تری نسبت به سیستم سیاسی و اجتماعی عراق دارند تا او بتواند با تحریك آنان استراتژی خود را جلو ببرد. از همین رو بخش رابطه با دو سرویس عراقی بسیار فعال شد تا دائما برای پیشبرد سیاست خود، فضاسازی نمایند.

اگرچه عمر رژیم صدام به آنجایی نرسید كه خواسته سازمان (جنگ دوم) تحقق یابد؛ ولیكن فضا به اندازه‌ای باز شد كه آنها توانستند در راستای عینی كردن مشی مسلحانه خود و ارتقا روحیه نفرات پاسیو شده (اصطلاح سازمان در مورد نیروهای ناامید) ، مسیر جنگ شهری را مجددا باز كنند و با خمپاره و ترور، تاكتیك قدیمی خود را دنبال كنند.

شكست در استراتژی و شعار محوری و همچنین تحولات منطقه‌ای همچون جنگ عراق علیه كویت و لشكركشی نیروهای چندملیتی علیه عراق و به تبع آن نزدیكی هرچه بیشتر عراق به ایران و سعی جدّی عراق بر حل ریشه‌ای مشكلات و معضلات موجود بر سر راه تعمیق روابط دو كشور، همه این مسائل موجب ریزش شدید نیرو گردید. بنا به گزارشات موثق حدود 2000 نفر نیروی بریده از سازمان در اروپا حضور دارند كه از عملیات فروغ به بعد شروع به انفصال نموده‌اند.

دیگر پیامد عملیات، محكومیت سازمان و عملیات فروغ از جانب گروههای اپوزیسیون بوده است. عمده‌ی گروههای مخالف جمهوری اسلامی نظیر حزب دموكرات كردستان، چپی‌ها و سلطنت‌طلبان، عملیات فروغ را نتیجه‌ی توهمات و خیال‌پردازی‌‌های رجوی دانسته و حتی برخی سازمان را عامل ایجاد وحدت در جمهوری اسلامی عنوان كردند.

پیامد دیگر عملیات فروغ جاویدان تلفات آن عملیات است. سازمان 1304 نفر كشته خود را رسما تایید و با عكس و زندگی‌نامه منتشر كرده است. تعداد مجروحین نیز بالغ بر 150 نفر برآورد شده است كه 700 نفر آنها معالجه سرپایی و سطحی داشته‌اند و 800 نفر بستری و بعضا جان سپرده‌اند. بر اساس اعترافات دستگیرشدگان و عكس‌هایی كه از بعضی اجساد شنناسایی شده تهیه گردیده است از مجموع 51 نفر هیئت اجرایی سازمان (مركزیت) حداقل 33 نفر از آنها در صحنه عملیات حضور داشته‌اند كه 16 نفر آنان كشته شده‌اند. لذا حجم ضربه به بدنه‌ی سازمان 50 تا 60 درصد بوده است و به كادر مركزی سازمان حدود 30 درصد ضربه وارد شده است كه این تعداد علاوه بر مجروحین و از كار افتادگانی است كه به عقب انتقال داده شده‌اند.

رضا پورآگل، مهدی افتخاری و مهدی كتیرایی از جمله كشته‌شدگان مركزیت در این عملیات می‌باشند. تجهیزات منهدم شده سازمان در مجموع نبردهای عملیات فروغ جاویدان 612 خودرو از انواع مختلف، 72 تانك و زره‌پوش، 21 توپ 122 میلیمتری و 51 تفنگ 106 میلیمتری كه عمدتا بدون خودرو حمل‌كننده بودند برآورد گردیده است. آمار غنایم نیز حدود 500 دستگاه انواع خودرو و مقادیر زیادی تجهیزات انفرادی و جمعی بوده است.

تنها پیامد مثبت این عملیات برای سازمان از بُعد تبلیغاتی بوده است. یكی از محورهای اساسی در مانور تبلیغاتی و ژست تشكیلاتی آنان پیشروی نیروهای سازمان تا حوالی كرمانشاه است و همیشه روی این مطلب مانور تبلیغاتی می‌داده‌اند.

از زمان عملیات فروغ تاكتیك‌های سازمان تغییرات فاحش داشته است اما استراتژی سازمان كاملا حفظ شده است. سازمان معتقد است كه در عملیات فروغ چون سازمان فقط به ارتش متكی بوده است عملیات به شكست منجر شده است.

پس از مدتی كه از عملیات فروغ گذشت، رجوی در نشست عاشورا زمینه لازم را برای انتقال بخشی از سازمان به اروپا و شروع به كار سیاسی فراهم نمود. رجوی در نشست موسوم به عاشورا، با یك مقدمه طولانی از قیام كربلا، شكست نظامی امام حسین (ع) نه به خاطر بحث نیرویی او بود (72 نفر در مقابل 3000 نفر) بلكه این شكست بدان معطوف می‌گردد كه امام حسین تمامی انرژی خود را روی شمشیر و ایدئولوژی خود گذاشت و از نقش عناصر خارجی غافل گردید. ما كه او را رهبر عقیدتی خودمان می‌دانیم و معتقدیم كه باید از قیام كربلا درس بگیریم، ضمن اعتقاد كامل به شمشیر و ایدئولوژی مجاهدین باید از تجربه مولایمان بهره برده و در پی كسب مشروعیت آلترناتیوی خود در عرصه بین‌المللی باشیم. من بعد مجاهدین و ارتش آزادیبخش در عراق تحت مسولیت مسعود رجوی به راهبردی كردن استراتژی جرقه و جنگ مشغول شدند و با مطرح كردن مریم رجوی به عنوان رئیس جمهور برگزیده و انتقال او و بسیاری از نیروهای قدیمی به فرانسه و فعال كردن شورای ملی مقاومت، عملا مبحث حمایت‌های سیاسی، جذب نیرو و مالی سازمان در اروپا و آمریكا سازماندهی نمودند.

از آن پس و با همین توجیه و در پی بن‌بست نظامی تحمیل شده، خط كار سیاسی در اولویت قرار گرفت ولی هیچ‌گاه دنباله‌روی از مشی مسلحانه به عنوان تنها راه مقابله با جمهوری اسلامی ایران، به كناری گذاشته نشد.

بررسی علل تجاوز منافقان پس از پذیرش قطعنامه 598 توسط ایران

تنها بعد از گذشت چند روز از پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد از سوی ایران در 27 تیرماه 1367، رهبر منافقین فرمانی را مبنی بر آماده باش کلیه نیروها و قطع تمام مسافرتها و ترورها صادر کرد و این پیام از جانب وی برای تمامی نیروها قرائت شد:

«طلسم جنگ در حال شکستن است…رژیم شل شده … باید ضربه کاری را بزنیم».

در بررسی عواملی که زمینه لازم برای حمله منافقان به ایران از نقطه نظر تئوریسین‌های نظامی سازمان منافقین مي‌توان به عواملی اشاره داشت که مهمترین آنها عبارتند از:

الف) مبهم بودن آینده سازمان:
سازمان منافقین به لحاظ این که در جریان جنگ تحمیلی از عوامل اطلاعاتی خویش در کمک‌رسانی به ارتش عراق استفاده مي‌کرد، در استراتژی نظامی صدام حسین از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود، اما در صورت انعقاد قرارداد صلح دائم، این سازمان دیگر چنین کارکردی نداشت و لذا از نظر موجودیت با خطر جدی مواجه مي‌شد. در چنین وضعیتی سازمان برای بقای خود در دسترس‌ترین گزینه را استفاده از فرصت بدست آمده در جهت سرنگونی نظام ایران مي‌دانست.

ب) ضعف بنیه نظامی در آن مقطع:
از آنجایی که منافقین در عملیات‌های موسوم به «آفتاب» و «چلچراغ» در مناطقی چون فکه، مهران و حاج عمران حملاتی انجام داده و به موفقیت‌های نسبی دست یافته بودند، با تعمیم غیرعقلایی این وضعیت تا اندازه‌ای اعتماد به نفس یافته و در خود این پتانسیل را مي‌دیدند که با ارتش ایران در افتند.

ج) فرسوده و ناتوان شدن نیروهای سپاه( به زعم منافقان):
آنها در این اندیشه بودند که نیروهای سپاه در جبهه جنوب زمینگیر شده و در طول جنگ به لحاظ این که رزمندگان سپاه اسلام متحمل سختي‌های فراوانی شده‌اند، دیگر توان یک عملیات مضاعف گسترده را نخواهند داشت. در این مورد تئوریسین‌های منافقین از رابطه قلبی ای که میان امام (ره) و برادران سپاه وجود داشت غفلت نموده و آن را تنزل یافته تلقی کردند، اما در پاسخ به این اندیشه غلط، برادران سپاه با حضور گسترده خویش، پاسخ دندان شکنی بر توهمات آنان دادند.

د) خستگی مردم از جنگ:
منافقین به غلط فکر می کردند که مردم در نتیجه طولانی شدن جنگ، از جنگ خسته شده و با توجه به ضررهایی که مردم در اثر طولانی شدن جنگ، اعم از مادی و معنوی، از دست دادن عزیزان و … داشته‌اند، از آنان استقبال نموده و دست از حمایت نظام جمهوری اسلامی خواهند کشید.
این مورد را مي‌توان بزرگترین اشتباه سازمان و استراتژي‌های آن محسوب نمود. غفلت از میزان مشروعیت بالای نظام به لحاظ مردمی و اسلامی بودن بیشترین ضربه را به نیروهای رجوی زد، چرا که آنان فکر مي‌کردند مردم به آنها خواهند پیوست، درصورتی که با مقاومت‌های مردمی روبرو شدند.

ه) پذیرش قطعنامه 598 از جانب ایران
پذیرش قطعنامه نیز بر تمامی موارد مذکور دامن زد تا سازمان به اصطلاح مجاهدین خلق ایران در کمینگاه مرصاد در دام مرگباری گرفتار آید که طراح آن کسی نبود جز سپهبد شهید صیاد شیرازی.

اهداف منافقین برای حمله به ایران

الف) اعلام دولت موقت جمهوری دموکراتیک - مثلا اسلامی در کرمانشاه پس از فتح این شهر.
ب) شکستن طلسم اختناق در ایران( به زعم خودشان):
نیروهای سازمان با انواع و اقسام اهرم‌های تبلیغاتی بر آن بودند تا وانمود کنند در ایران مردم از طرف نظام در محدودیت و اختناق به سر مي‌برند و آنها بر آن هستند تا در ایران حکومت دموکراسی را پایه‌ریزی کنند، اما پاسخی که مردم به این ادعاها دادند تمامی نقشه‌های تبلیغاتی آنان در این خصوص را نقش بر آب نمود.

ج) امضاء پیمان صلح میان عراق و ایران:
پس از سرنگون نمودن نظام جمهوری اسلامی ایران، منافقین به لحاظ این که در طول دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عراق گریخته و از طرف صدام بعثی مورد التفات و توجه قرار گرفته بودند، خود را تا اندازه‌ای مرهون الطاف بي‌دریغ رژیم عراق و شخص صدام حسین می دانستند و بر آن بودند تا پس از سرنگون نمودن نظام ایران، با انعقاد قرارداد صلح زود هنگام با رژیم بعث، مراتب خوش خدمتی و قدرشناسی خویش را نسبت به آنان نشان دهند.

د) تصرف تهران و ساقط نمودن نظام جمهوری اسلامی ایران:

رویایی بلند پروازانه که پرندگان مخوف آن هنوز پر و بال نگرفته مورد اصابت تیری قرار گرفتند که آرش اساطیرگونه ارتش ایران، صیاد دلها پرتاب کرده بود و سالها بعد ناجوانمردان و خوارج مرصاد چون پی بردند که چه کسی آنان را با چنین مهارت بي‌نظیری شکار کرده بود، نقشه ترور ناجوانمردانه او را طرح‌ریزی و اجرا كردند.

آنچه که مهم است عملیات فروغ جاویدان صرف نظر از اهداف و علتها چنان سرنوشتی یافت که امروزه از آن به عنوان «دروغ جاویدان» یاد مي‌شود.

دستاوردهاي عمليات مرصاد
پرونده هشت سال دفاع مقدس در بعد سخت افزاري آن با شكست منافقان در عمليات مرصاد بسته شد.
اين نبرد که به نحوي مي‌توان آن را نهروان ايران ناميد، در روزهاي آغازين مردادماه سال 67 در گرفت و با شکست سنگين نيروهاي مسعود رجوي پايان يافت.
بحث اصلي اينجاست که شکست منافقين در عمليات مرصاد که فروغ جاويدان ناميده مي‌شد چه دستاوردها و بازتاب‌هايي در داخل و خارج از کشور از خود برجاي گذاشت.نکته حائز اهميت مقطع حمله اين گروهک بود.
در فاصله پذيرش قطعنامه 598 توسط ،توسط حضرت خميني (ره) که ايشان از آن به عنوان نوشيدن جام زهر نام بردند، تا حالت قطعيت يافتن آن، زماني بود که منافقين به آن به عنوان فرصتي مغتنم جهت ساقط كردن نظام جمهوري اسلامي ايران( به زعم خود) نگاه مي‌کردند.

از طرفي، نظر بر اين که در آن برهه توجه عمده نيروهاي ايران به جنوب کشور بود، منافقين در اين فکر بودند که از طريق جبهه غرب در طي چند روز حكومت اسلامي ايران را براندازند.
اما بايد يادآور شد از آنجايي که حضرت امام خميني (ره) درحوزه سياست خارجي ديپلماسي فعالي داشتند، مي‌توان چنين عنوان كرد که مسعود رجوي انتظار پذيرش قعطنامه را در آن شرايط از طرف امام راحل نداشت و پذيرش قطعنامه توسط امام راحل به نحوي موجب غافلگيري وي شد.

او فرصت نيافت تا سازماندهي چندان منسجم و يکنواختي را بين نيروهايش ايجاد کند و مجبور شد در طي مدت زمان اندکي طرح حمله به ايران و فتح تهران و سقوط جمهوري اسلامي ايران را طراحي کند. اين طرح و برنامه مدون پيش از آن که شکل يک اتخاذ استراتژي نظامي داشته باشد، به طنز شبيه بود، اين طنز مصرح را مي‌توان چنين تشريح کرد که شخصي مي‌پندارد حکومتي که يک ارتش تا بن دندان مسلح با انواع و اقسام حمايت‌هاي همه جانبه و سازماندهي نظامي عالي نتوانست آن را در طول هشت سال از پاي درآورد، مي‌تواند با يک ارتش بدون سازمان و غير نهادينه شده در طول چند روز سرنگون کند.

نقطه اتکا تئوريک مسعود رجوي، حمايت‌هاي مردمي بود، اما غافل از اين که مردم، تصور مطلوبي از وي و نيروهايش نداشته و کمترين اعتماد ممکن نسبت به آنها در لايه‌هاي فکري و تجربي ملت ايران وجود نداشت.

غفلت رجوي و تئوريسين‌هاي نظامي وي از وضعيت فکري سياسي داخلي ايران را مي توان علت اصلي شکست سازمان منافقين در عمليات مرصاد محسوب کرد.

به هر حال اين عمليات به هر شکلي به انجام رسيد، اما با توجه به گستردگي حوزه مباحث در خصوص عمليات مزبور، دستاوردهايي از خويش به جاي گذاشت. حوزه تاثيرات عمليات مرصاد را شبيه هر عمليات بزرگ ديگري مي‌توان به دو حوزه تاثيرات و دستاوردهاي داخلي و تاثيرات و دستاوردهاي خارجي تقسيم کرد.

تاثيرات و دستاوردهاي داخلي عمليات مرصاد
الف) تحکيم ثبات داخلي نظام و مشروعيت آن در بعد کارآمدي نظامي
با طولاني شدن جنگ، معمولا نيروهاي طرف هاي درگير تحليل رفته و به نوعي با بحران ثبات مواجه مي شوند. در جنگ تحميلي عراق عليه ايران، باعنايت به اين که مردم، نظام جمهوري اسلامي را حاصل تلاش هاي خويش و خون جوانان ملت مي‌دانستند، نظام به هيچ عنوان با بحران ثبات و خلاء مشروعيت در ميان مردم انقلابي خويش مواجه نشد. معدود ناراضيان نظام را افرادي تشکيل مي دادند که به نحوي از انحاء از پيروزي انقلاب اسلامي متضرر شده بودند.
اما با اعلام پذيرش قطعنامه توسط حضرت امام خميني(ره) که ايشان همانگونه که اشاره شد از آن به عنوان نوشيدن جام زهر ياد کردند، برخي از همين اقشار سرخورده از انقلاب اسلامي زمينه و بستر لازم را براي شايعه سازي عليه نظام و فاصله انداختن در بين ملت و نظام مناسب ديدند و شروع به جوسازي و تنش آفريني کردند.
صحبتهاي اين عده بيشتر پيرامون اين موضوع بود که ايران از روي ضعف نظامي و به ناچار قطعنامه را پذيرفته است و رژيم جموري اسلامي ايران ديگر ياراي مقاومت در مقابل حملات خارجي را ندارد. اما با پيروزي شکوهمند و قاطعانه رزمندگان سپاه اسلام در عمليات مرصاد، اين دستاويز تبليغاتي از بدخواهان نظام سلب شد.

ب) شناخته شدن دوست از دشمن و تصفيه عناصر مردمي از ضد مردمي
در دوران هشت سال دفاع مقدس به لحاظ اين که شروع اين دوران قبل از قوام يافتن جمهوري اسلامي بود و در طول آن نيز فرصتي براي پردازش به ميزان وفاداري و عرق ملي شهروندان به صورت هدفمند و علمي نبود- به لحاظ اولويت داشتن مساله جنگ- برخي از عناصر مزدور توانسته بودند که خود را در بدنه نظام بويژه در استانهاي مرزي و به ويژه كرمانشاه جاي دهند.

با حمله منافقين و موفقيت‌هاي نسبي و اوليه آنان مانند اشغال کرند غرب، اين عده چهره واقعي خويش را نشان داده و به اشکال مختلف سعي در امداد منافقين داشتند. به هر حال اين گروه نيز در جريان غائله منافقان شناسايي شده و از نيروهاي انقلابي و مردمي تفکيک شده و به سزاي اعمال و افکار خائنانه خود رسيدند و يا به عراق متواري شدند.

ج) تحکيم وحدت در بعد داخلي و تبلور مشارکت عمومي و همبستگي عمومي و همبستگي ملي.
از جمله کارکردهايي که جنگها در پي‌دارند کارکردهاي مثبت است و از جمله آنها مي توان به شکل گيري اتحاد در بين شهروندان يک کشور اشاره کرد.
جنگ تحميلي به صورت ضمني و با درايت حضرت امام (ره) به عنوان يک عنصر وحدت بخش در جامعه ايران عمل مي کرد. با اعلام پذيرش قطعنامه به گواه تاريخ، رزمندگان اسلام در جبهه‌ها در هاله‌اي از غم و اندوه فرو رفتند، چرا که اين انگيزه را داشتند که دست کم تا چند سال ديگر و نيل به پيروزي و تحقق شعار (راه قدس از کربلا مي گذرد) دست از مبارزه و مقاومت نکشند.
در اين بين، خبر حمله منافقين به کشور از محور غرب در سراسر ايران و جهان منتشر شد.
با اعلام اين خبر، نيروهاي مختلف اعم از ارتش، سپاه، بسيج و … از تمام ايران به سمت جبهه غرب رهسپار شدند که تبلور همبستگي ملي و مشارکت عمومي را در اين جريان مي توان مشاهده کرد.
استقبال گرم و پذيرايي درخور توجه استان‌هاي همجوار از آوارگان کرمانشاهي را نيز مي‌توان ناشي از شکل گيري اين روحيه و تحکيم وحدت مضاعف در ملت ايران قلمداد نمود که منجر به نوعي وفاق ملي شد.

دستاوردها و تاثيرات عمليات مرصاد در بعد خارجي و بين المللي
الف: خنثي شدن نقشه‌هاي صدام در چشمداشت به بهره برداري از اشغال ايران توسط منافقين
پس از آنکه صدام حسين دريافت که پيروزي در مقابل ملت مسلمان و انقلابي ايران امري دور از دسترس و محال است، دست به دامان قدرتهاي بزرگ و سازمان‌هاي بين‌المللي متعدد و به ويژه سازمان ملل متحد شد تا ايران را مجاب به پذيرش صلح کنند.
در اين راستا وي سعي داشت تا تداوم جنگ را ناشي از سياست‌هاي ايران قلمداد کند و از اين امر به عنوان يک اهرم تبليغاتي استفاده مي‌کرد. اما در سطح تحليل خرد و فردي با در نظر گرفتن روحيه خشونت طلب و ذات توسعه طلب صدام حسين، وي قلبا از صلح با ايران رضايت چنداني نداشت و بر آن بود تا با استفاده از حمله منافقين به ايران فرصت جديدي براي گرفتن امتياز از ايرن پيدا کند.

بدين لحاظ وي از هيچگونه کمکي اعم از نظامي، لجستيکي و اطلاعاتي و تبليغاتي به ارتش اصطلاحا آزادي بخش رجوي دريغ نمي‌ورزيد که در اين خصوص اسناد معتبر وجود دارد.

با شکست مفتضحانه نيروي منافقين، آخرين اميد صدام نيز تبديل به ياس گرديد. به عبارتي، شکست نيروهاي منافقين مهر تاييدي بر شکست نظام عراق از ايران بود و مي‌توان ناکامي رجوي را «شکست مضاعف» صدام حسين قلمداد نمود.

ب: تثبيت قطعي نظام جمهوري اسلامي ايران در نظام جهاني

در پي پيروزي انقلاب اسلامي ايران و شکل گيري نظام جمهوري اسلامي ايران، دول منطقه به ويژه کشورهاي عربي از يک طرف و استکبار جهاني از طرف ديگر، از ورود يک عنصر جديد با انديشه‌هاي انقلابي به صحنه نظام بين‌الملل احساس بيم و ناامني نموده و سعي در حذف و دست کم تحديد نظام ايران داشتند. بدين لحاظ رژيم عراق را بهترين گزينه براي حمله به ايران تعريف مي نمودند. زمينه هاي تاريخي اختلاف ميان اين دو کشور نيز بر قوت يابي اين تئوري دامن زد.

حمله عراق به ايران را مي توان به نحوي ناشي از شکل‌گيري اين ايده محسوب کرد.

پس از شکست‌هاي سنگين و پي در پي ارتش عراق در عمليات‌هايي از قبيل ثامن‌الائمه (ع)،طريق القدس، مطلع الفجر و به ويژه بيت‌المقدس و والفجر 8 که منجر به آزادسازي خرمشهر و فتح فاو شد، حمله گروهک منافقين به ايران در واقع آخرين اميد رژيم بعث عراق، قدرت‌هاي استکباري و کشورهاي منطقه براي خلع يد انقلابيون مسلمان از نظام ايران بود.

اما با رشادهاي رزمندگان، پشتيباني‌هاي مردمي و رهبري بي‌نظير حضرت امام (ره) اين عمليات- بطور اخص- و جنگ تحميلي - بطور اعم- با پيروزي ايران خاتمه يافت و بدين ترتيب زمينه هاي لازم براي تثبيت قطعي نظام جمهوري اسلامي ايران در افکار عمومي جهان فراهم شد.

ج: افزايش مشروعيت اسلامي ايران در افکار عمومي جهان بواسطه حمايتهاي مردمي

رژيم عراق و قدرت‌هاي جهاني با دستگاههاي تبليغاتي گسترده اي که در اختيار داشتند به افکار عمومي جهان چنين وانمود مي کردند که مردم ايران از جنگ خسته شده و طولاني شدن جنگ در ايران موجب رويارويي رژيم با «بحران مشروعيت» شده است.

با شکل گيري و حمله منافقين به ايران - جهانيان در اين انديشه بودند که مردم از حمايت نظام دست کشيده و به منافقين ملحق خواهند شد و در نتيجه نظام ايران سرنگون خواهد گرديد.

اما با پخش خبر حمله منافقين در کشور وضعيت به گونه‌اي متفاوت از اين تعابير خود را نشان داد. بدين ترتيب که گروههاي مختلف مردمي از سراسر ايران به سمت جبهه غرب سرازير شده و نيروهاي رجوي در حالي که هنوز به کرمانشاه نرسيده بودند، زمينگير شده و تار ومار گرديدند.

شرکت گسترده نيروهاي مردمي در اين عمليات حاکي از حمايت همه جانبه مردم از نظام جمهوري اسلامي و مشروعيت فوق العاده سياسي آن در افکار عمومي جهان بود. در واقع مي‌توان پيروزمندان نهايي و ظفرمندان قطعي جنگ تحميلي عراق عليه ايران را ملت سلحشور ايران قلمداد کرد.

اجرای عملیات
به محض صدور فرمان لازم، نیروهای سازمان منافقین، خط مرزی را در نوردیده و با استفاده از خودروهای وانت که بر روی آنها مسلسل‌های سنگین نصب شده بود و همچنین با استفاده از نفربرهای زرهی و زرهپوش‌های چرخ‌دار روسی و فرانسوی¬PMP و بنهارد و 60PTR، پیشروی مکانیزه سریع خود را آغاز کردند. در موج اول حمله حدود 2200 نیروی مسلح زن و مرد حضور داشتند.

هواپیماهای جنگیده «میگ 23» و «میراژاف یک» عراقی به منظور حفاظت از نیروهای عمل کننده در برابر دخالت احتمالی نیروی هوایی ایران، اقدام به پروازهای گشتی مسلحانه و برقراری پشتیبانی هوایی نزدیک کردند. پیشروی اولیه سبب شد تا این نیروها به عنوان یک نیروی کاملاً غافلگیر کننده و قوی پیشروی کنند و به شهر اسلام آباد واقع در 100 کیلومتری (خط حرکتشان) دست یابند. آنها نیروهای موجود در این شهر را غافلگیر کرده و پادگان و مناطق و موقعیت‌های حساس این شهر را ظرف مدت زمان کوتاهی (چند ساعت) به اشغال خود در آوردند. نیروهای بعدی با بهره‌گیری از موفقیت‌های به دست آمده، در چهارچوب برنامه تعیین شده برای دستیابی به شهر تهران، حمله خود را از سر گرفتند. بدیهی بود که در پشت سر خود، از هیچ‌گونه اقدام دفاعی یا نیروی تامینی در جاده‌ها برخوردار نبودند. رهبران ایران به اطلاعات جامعی در مورد محور و اهداف عملیات و میزان نیروهای عمل کننده (سازمان منافقین) دست پیدا کردند و با به حرکت درآوردن تعدادی از یگان‌های سپاه پاسداران، که دارای ویژگی‌های حرکت سبک و سریع بودند و از وسایل نقلیه سریع و کوچک استفاده می‌کردند، واکنش سریعی در مقابل این رویداد نشان دادند. تعدادی از ارتفاعات و تقاطع جاده‌های ارتباطی در فاصله بین اسلام آباد و کرمانشاه را به کنترل خود درآورده و با نیروهای مقدم منافقین درگیر شدند. آنها توانستند تا هنگام آمادگی و تجمع نیروهای سپاه پاسداران از مناطق مختلف در محور عملیات، منافقین را زمین‌گیر و خطوط ارتباطی آنها را در چند نقطه قطع کنند. عملیات نابودسازی منافقین آغاز شد و در همان ابتدای کار، حداقل 1000 منافق کشته، زخمی و اسیر شدند. در حالی که بنا به اطلاعات دریافتی ما، تعداد تلفات منافقین به بیش از 2000 نفر رسید.

خلاصه گزارش عملیات :

نام‌ عمليات: مرصاد
زمان‌ اجرا: 3/5 /1367
تلفات‌ دشمن‌:4800 (كشته، زخمي‌ و اسير)
رمز عمليات: يا صاحب الزمان (عج)
مكان‌ اجرا: خطوط جبهه میانی جنگ
ارگان‌هاي‌ عمل‌كننده: نیروهای ارتش جمهوری اسلامی و رزمندگان‌ سپاه‌ پاسداران‌ - در دو مرحله
اهداف‌ عمليات: در هم کوبیدن تجاوز نیروهای منافق ضد انقلاب و باز پس گیری مناطق اشغال شده

نقشه عملیات

برگرفته از پايگاه  تخصصي و اطلاع رساني دفاع مقدس