مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

شاخص تربيت ديني ( كرامت انساني )
يكي از پايه اي ترين شاخص هاي تربيت ديني، شاخص كرامت انساني است. كرامت كه در لغت از آن به بزرگي و بزرگواري تعبير گرديده، آن است كه آدمي از منظر ذاتي و از حيث كيفيت خلقت، داراي شأني بزرگ و منزلتي رفيع است و هم از اين روست كه از او به عنوان اشرف مخلوقات و بهترين آفريده حضرت حق و گل سرسبد هستي ياد شده است.
خداوند متعال در اين باره در سوره ي اسراء ، آيه ي 7 مي فرمايند: « لَقَد كَرَّمنا بشني آدَمَ و حَمَلناهُم في البَّرِو البَحر و رَزَقناهُم مِنَ الطيّباتِ و فضَّلناهم علي كَثيرٍ مِمَّن خَلَقنا تَفضيلاً. » همين تاج كرامت است كه سر انسان را در ميان سرهاي همه ي مخلوق هاي ديگر، سرافرازتر و فضيلت او را بر ديگران افزونتر مي سازد.
اساساً در منطق قرآن، انسان ؛ بزرگ، ويژه و قابل احترام است . انسان در نهاد خود مفتخر به بهره مندي از روح خداوندي است ؛ « نَفَختُ فيهِ مِن رُوحِي » ( حجر / 29 ) و به واسطه آن كه شاهكار عظيم خلقت است، در مقام مقايسه با ساير مخلوقات ، موجب تفاخر خالق هستي گرديده ؛« فَتَبارَكَ اللّهُ أَحسَنَ الخالِقِينَ » ( مؤمنون / 14) .
مسجود ملايكه مقرب الهي گشته است؛ « فَسَجَدَ الملايكَةُ كُلُهُم أَجمَعُون » ( حجر / 30 ). و پس آن گاه به مقام جانشيني خداوند بر روي زمين نايل آمده، « و إذ قالَ رَبّكَ لِلملايكَة إِنّي جاعِل فِي الاَرض خَليفَة » ( بقره / 30 ). در حقيسقت، تكريم حقيقي خداوند در حق انسان به اين است كه وي را براي خود آفريد. به تعبيري، فخر انسان در بندگي خداوند نهفته است، هم چنان كه عزّت او به ربوبيّت الهي وابسته است. همين فخر و عزّت كه مايه ي مباهات آدمي است در بيان تكريم و كرامت او بس است.
در نگاه اسلام، برخلاف برخي مكاتب مادي، انسان موجود بد نهادي كه در سرشت او آدم كشي نهفته باشد، نيست؛ و نه آن گونه كه مسيحيت تحريف شده مي پندارد، شيطان زاده اي نيست كه به هنگام تولد، با غسل تعميد از گناه نخستين پاك شود. اسلام آغاز انسان را از خداوند دانسته و فرجام او را نيز وصول به حضرتش مي داند؛ « إِنّا لِلّه و إِنّا إِلَيهِ راجِعُون »( بقره / 156 ) و برخلاف پندار افلاطون و ارسطو، فيلسوفان برجسته غرب ، سرانجام محتوم انسان را بردگي نمي داند. .
در فلسفه تعليم و تربيت اسلامي، انسان به حكم فطرت خود، خدا پرست بوده؛ « فَطَرَهُ اللّه الّتي فَطَرَ النّاس عَليها » (روم / 30 ) و نه تنها آن گونه كه طبيعت گرايان غربي پنداشته اند، مقهور طبيعت نيست كه بالعكس طبيعت مسخّر او بوده است؛ « وَ سَخَرَ لَكُم ما فِي السَمواتِ وَ ما فِي الاَرض جَميعاً مِنهُ إنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَومٍ يَتَفَكَّرون » (جاثيه / 13 ).
از منظر اين مكاتب؛ در واقع، اين طبيعت است كه اقتضا كرده است انسان اينگونه بخواهد يا آنگونه بپسندد، نه انسانيت انسان. اگر هم عنوان انسانيت انسان به كار گرفته مي شود، منظور انسانيّتي است كه خاستگاه و مهد و پرورش بالإصا له ي طبيعت است. با اين بيان، گوهر وجود انساني در حصر تنگناي جبر طبيعي و قهر و غلبه طبيعت گرايي، درمانده و اتوان است و هيچ اراده، تدبير و مديريتي از جانب انسان بر او اعمال نمي شود.؟{1}
پس با نظر به شاخص كرامت ذاتي انسان كه به تمامي آدميان اختصاص دارد،‌ بايد در نخستين گام از كار تربيت ديني؛ به كرامت انساني توجه ويژه اي معطوف داشت؛ چرا كه در سايه ي اين نوع تللقي از آدمي، قطعاً نوع رفتار مربي با كودكان و نوجوانان متفاوت خواهد بود.
در واقع تكريم منزلت، موجب ايجاد امنيّت در فرد مي گردد و در روابط انساني، روحيه ي اعتماد متقابل ايجاد مي كند و در سايه ي چنين اعتمادي، مناسبات انساني توسعه مي يابد و امكان اقدام به امر تربيت مهيّا مي گردد. تكريم منزلت،‌ موجب مصونيت فرد در برابر لغزش هاي اخلاقي مي گردد و زمينه هاي اعتماد به نفس را در افراد فراهم مي سازد. به تحقيق ، چنين فضايي بستر مناسبي فراهم خواهد آورد تا مربي بتواند به امر تربيت ديني اهتمام ورزد. {2}
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
_ قرآن كريم
1 _ رهنمايي، سيد احمد، درآمدي بر فلسفه تعليم و تربيت، قم، انتشارات مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خخميني (ره)، 1388.
2 _ كشاورز، سوسن، فصلنامه ي تربيت اسلامي، شماره ي 6، سال سوم، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.

گرداوري شده توسط فهيمه تيموري طلبه سطح 2.

ديوار كج ! !
برخي نهال ها وقتي كج مي شوند با يك چوب كوچك يا يك نخ معموليآن را صاف مي كند ، اما درخت بزرگي مانند چنار را نمي توان صاف كرد . انسان هم بايد از سن نوجواني و جواني بدي ها و كجي هاي فكري و رفتاري وجودش را صاف كند ؛ وگرنه در بزرگسالي لصلاح آن ناممكن است ؛ خيلي زشت است مثل برخي از اين فيلم هاي ساخت تركيه و عرب ها، دختر در جواني بي حجاب و آزاد باشد و وقتي پير و زوار در رفته شد ، محجبه و مؤمنه ! ! مگر اينكه از خدا امضاء گرفته باشد كه حتماً تا آن زمان زنده بماند و روش زدگي را هم تغيير دهد، چون كم اتفاق مي افتد كه انسان يك عمر به گونه اي زندگي كند و در بعد پيري به كلي متحول شود ، آن هايي هم كه متحول شده اند نمونه هاي انگشت شماري بودند تا انسان به گناه يأس از اصلاح و بازگشت مبتلا نشود .

بي حجابي و كاهش محبوبيت زنانه
حجاب، حريمي است باارزش ميان زن و مرد نامحرم كه سبب فروكش كردن غريزه جنسي و محبوبيت بيشتر زن مي شود. حجاب، لذت ها و بهره هاي جنسي را به محيط خانواده محدود مي كند و به دنبال آن، ازدواج هاي مشروع شكل مي گيرد. در مقابل، بدحجابي و بي حجابي و آزادي بي قيد و شرط سبب فروپاشي كانون خانواده ها مي شود.
در واقع، اين گونه بي مبالاتي ها، عامل اساسي گريز جوانان از ازدواج و نيز شانه خالي كردن آنها از زير بار مسئوليت زندگي است؛ زيرا با بي حجابي و بي بند و باري زمينه براي رسيدن به هوس هايشان آماده است. حجاب از اين نظر كه ميان زنان و مردان فاصله معقول و مشروعي ايجاد مي كند، به زن جلوه اي زيبا و تحسين برانگيز مي بخشد.
«هيچكاك» ، فيلم ساز مشهور مي گويد:« من معتقدم كه زن نيز بايد مثل فيلمي پرهيجان باشد؛ يعني كمتر ماهيت خود را در معرض نمايش قرار دهند. بگذارند مرد براي كشف آنها بيشتر به خود زحمت بدهد. زنان شرقي تا چند سال پيش به خاطر حجاب و روي بندي كه به كار مي بردند، خود به خود جذّاب مي نمودند و همين مسئله جاذبه نيرومندي بدان ها مي داد، ولي به تدريج، با تلاشي كه زنان اين كشورها براي برابري با زنان غربي از خودشان نشان مي دهند، حجاب و پوششي كه تا ديروز بر زن شرقي كشيده شده بود از ميان مي رود و همراه آن، از جاذبه جنسي او هم كاسته مي شود».( بهشت جوانان، ص 172، به نقل از مسئله حجاب صص 55-56)
ناگفته نماند كه در فرهنگ ديني اسلام، انسان لباس به تن نمي كند كه به عرضه تن خود بپردازد بلكه لباس مي پوشد تا خود را بپوشاند لباس براي او يك حريم و به منزله ديوار دژي است كه كرامت او را حفظ مي كند . همچنين لباس براي آن است كه تحريك جنسي را كم كند، نه آنكه بر قدرت تحريك بيفزايد.

امشب، زیباترین گل از گلستان مهربانی و عطوفت شکوفا می شود. گل بی خار که رایحه دل انگیز مهربانی با خلق را به مشام جان می رساند. گلی که هیچ گاه رخ در نقاب خشم نکشید و شمیم روح فزای عفو و گذشت را در فضای دل ها پراکند.

دل را به دسته گل های انتظار آذین می بندیم و چشم به راه مولود فضیلت ها و سرمشق دفتر عارفان و سالکان، امام موسی کاظم علیه السلام می نشینیم و ندا سر می دهیم: ای سرمشق مقاومت و صبوری! ای اسطوره پرشکوه و هارون شکن! ای مهربان! خوش آمدی.

ويژگي هاي فرزند صالح
صلاحيت و شايستگي فرزند در مكتب اهل بيت عليهم السلام فقط در شايستگي هاي معنوي خلاصه نمي شود؛ گرچه اين شايستگي ها از اهميت والاتري برخوردارند.
در كافي به عنوان سيره و دأب هميشگي امام سجاد عليه السلام آمده است: تولد فرزندي را هرگاه به آن حضرت مژده مي دادند نمي پرسيد دختر است يا پسر؛ بلكه نخست مي پرسيد آيا سالم و كامل است و اگر اين گونه بود، مي فرمود:« سپاس خدايي كه از من چيز ناقص و ناسالمي نيافريد».(كافي، ج6، ص 21)
امام سجاد در دعاي بيست و پنجم ويژگي هاي متعددي را براي فرزندان مطالبه مي نمايد كه مي توان همه ي آن ها را ويژگي هاي مطلوب يك فرزند صالح قلمداد نمود.
برخي از مهم ترين اين خصلت ها براي داشتن يك فرزند صالح و شايسته عبارتند از: تندرستي جسمي، قوت بدني، سلامت اخلاقي، نيكوكاري، تقوي و خداترسي، محبت اولياي خدا، عناد با دشمنان الهي، اطاعت از والدين و محبت و احسان به ايشان و رفع نياز والدين.