مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

جواني، فضيلت ناشناخته
در متون اسلامي، افزون بر رواياتي كه مضمون آن ها ارزشمندي دوره جواني و از اين رو، توصيه به غنيمت شمردن آن است، رواياتي وجود دارد كه به صراحت از ارزشمندي اين دوره و البته عدم درك انسان ها از اين مهم، سخن مي گويد. اميرالمؤمنين عليه السلام مي فرمايد:« شيئان لا يعرف فضلهما الاّ من فقدهما: الشباب والعافيه؛ دو چيز است كه كسي ارزش اهميت آن را نمي شناسد، مگر وقتي كه آن را از دست بدهد: جواني و سلامتي»1 تصريح به فضيلت دوره جواني تصويري است كه در اين روايت ارائه شده است. فضيلت داشتن چيزي، افزون بر اين كه بر ارزشمندي نفس آن شي دلالت دارد، به نوعي ناظر به برتري آن در مقايسه با ديگر امور نيز مي باشد؛ از اين رو، نه تنها جواني ذاتاً ارزشمند است، بلكه بر ديگر دوره هاي عمر آدمي نيز برتري دارد، و برتري داشتن آن بر ديگر دوره هاي عمر انسان از جهت هاي گوناگوني است كه در آينده آن را بازگو خواهيم كرد؛اما آنچه في الجمله مي توان گفت اين است كه توان بدني و شادابي و نشاط روحي و رواني وتوان فكري انسان در اين دوره به حد اعلاي رشد خود مي رسد و شخصيت انسان در پرتو همين رشد تعين مي يابد.
از سوي ديگر به تصريح اين روايت، جواني« فضيلت ناشناخته» است؛ به بيان ديگر، فضايل بر دو دسته اند: فضايل شناخته شده و فضايل ناشناخته و جواني از قسم دوم است؛ البته اين ناشناختگي براي كسي است كه در اين دوران بسر مي برد، و گرنه بزرگ سالان كه خود اين دوره گران قدر از عمر خويش را پشت سر نهاده اند، مي دانند كه جواني چه سرمايه ارزشمندي است. بديهي است اين تصوير خود بيانگر تكليف و وظيفه مربيان در مقام تربيت نيز مي باشد و آن آشنا كردن جوانان با اهميت و فضيلت اين دوره از عمر است؛ زيرا تا زماني كه اين امر ناشناخته باشد، انسان قدر آن را نمي داند و آن را به بطالت و بيهودگي مي گذراند، يا دست كم چنان كه بايد و شايد از آن بهره نمي برد. روشن است اگر جوان به حال خود رها شود و هيچ گونه آگاهي بخشي نسبت به او صورت نگيرد، تنها هنگامي كه اين فرصت ارزشمند را از دست دهد، درخواهد يافت كه چه گوهر گران بهايي داشته است.2
————————
1. آمدي، غررالحكم، ج 4، ص183، ش5764
2. بررسي مسائل تربيتي جوانان در روايات، ص 17.