زن و «نفس واحده»
زن و «نفس واحده»
چرا در قرآن كريم آمده :« ما شما را از (نفس واحده) آفريديم كه همان حضرت آدم است، در حالي كه «زن» را ناديده گرفته و حتي گفته شده«حوا» را از آن نفس واحده آفريديم؟!!
در آيه اول سوره ي نساء آمده است:
« يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالأرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا؛ اي مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهيزيد، همان كسي كه همه ي شما از يك انسان آفريد، و همسر او را نيز، از جنس او خلق كرد. و از آن دو، مردان و زنان فراواني (در روي زمين) منتشر ساخت. و از خداي بپرهيزيد كه (همگي به عظمت او معترفيد و) هنگامي كه چيزي از يك ديگر مي خواهيد، نام او را مي بريد. و نيز از قطع رابطه با خويشاوندان خود، پرهيز كنيد! زيرا خداوند ، مراقب شماست».
برخي مفسران1 با دقت در اين آيه شريفه گفته اند:
«نفس واحده» يك مفهوم عام دارد كه بيانگر حقيقت واحد و مشترك همه انسان هاست و يك مصداق خاص دارد كه بيانگر حضرت آدم عليه السلام به عنوان پدر همه انسان هاست . به همين جهت اين آيه از يك سو به حقيقت مشترك همه انسان ها اشاره دارد كه «حوا» نيز از همان حقيقت مشترك مي باشد و نشان از آن دارد كه زن و مرد از يك گوهر مشترك مي باشند.
از سوي ديگر در اين آيه شريفه يك لطافت عاطفي و تربيتي نيز وجود دارد و آن اينكه همگي انسان ها را متوجه سرآغاز وجودشان كرده كه همگي از يك ريشه و از يك پدر و مادر هستند لذا دليلي ندارد كه اختلاف داشته باشند بلكه لازم است تقواي الهي را رعايت كنند.
علامه طباطبايي نيز فرموده است كه اين آيه درصدد بيان اين نكته است كه همسر حضرت آدم از جنس خود او آفريده شده است و هر دو تشابه در نوعيت دارند، ولي اين كه همسر حضرت آدم از بدن و عضو او آفريده شده باشد، هرگز آيه بر آن دلالت ندارد.2
بنابراين نه تنها در اين آيه نقش زن ناديده گرفته نشده است، بلكه باصراحت و روشني تمام، بعد از بيان خاستگاه خلقت آدم و حوّا و گسترش نسل انساني توسط زن و مرد، در ذيل آيه ضمن اشاره به «ارحام» به نقش ممتاز زن در توليد نسل تأكيد مي ورزد چون« ارحام» اشخاصي هستند كه از طريق «رحم» به يكديگر مرتبط مي باشند كه در فارسي به آن خويشاوند مي گوييم. بنابراين هم از دلالت انفرادي آيه اول نساء و هم از دلالت مجموعي آيات مشابهه به دست مي آيد كه هرگز قرآن نقش زن را در گسترش نسل بشر ناديده نگرفته است.
——————————-
1. ر. ك : درس هاي تفسير آيه الله جوادي آملي ، سوره ي نساء.
2. طباطبايي، الميزان، ص136-137.