مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

فاطمه بنت موسی بن جعفر علیه السلام

شیخ مفید، اعلی الله مقامه، می نویسد: برای حضرت ابوالحسن موسی علیه السلام سی و هفت فرزند پسر و دختر بود و ضمن بر شمردن آنان می فرماید: و فاطمه الکبری و فاطمه الصغری…( محمد مفید، ارشاد، ج2، ص244). و ظاهر این است که حضرت فاطمه معصومه، همان فاطمه کبری باشد. هر چند شیخ مفید قدس سره راجع به این موضوع سخنی نفرموده است.

بالاخره این بانوی گرانقدر، دارای مقامی بس شامخ و رفیع می باشد و ائمه طاهرین، صلوات الله علیهم از این بانوی با جلالت با تمام تجلیل و تکریم یاد کرده اند و حتی پیش از ولادت آن حضرت، بلکه پیش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر لسان بعضی از ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین آمده و از مقام شامخش سخن گفته اند. و بر اثر همین تجلیلات خاصه ای که امامان معصوم از او کرده و به اقتضای فضایل ذاتی و منقبت های فراوانی که در وجود پاک او متبلور است، شهر قم از عظمت و جلال خاصی برخوردار گردیده، مرکزیت برای جهان تشیع پیدا کرده و امروز، قم، شهرت جهانی دارد و اولین چیزی که از لفظ و واژه (قم) به اذهان مردمان جهان، تداعی می شود حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها و قبر منور آن حضر ت است که به عنوان یک زیارت گاه بسیار مهم در همه جا تلقی می شود و شهرستان قم از دیر زمان به عنوان یک شهر زیارتی قلمداد می شده است که صرفاً برای زیارت قبر منور حضرت معصومه، از راه های دور و نزدیک بدانجا آمده، این ضریح مطهر و بقعه و بارگاه با شکوه را زیارت می کرده اند.  نام آن بانوی معظمه، فاطمه است که گاهی هم به عنوان فاطمه کبری از او نام برده شده است، زیرا حضرت موسی بن جعفر علیه السلام دختر دیگری به نام فاطمه داشتهاند که برای تمایز آن دو از یکدیگر، فاطمه مدفون در قم را فاطمه کبری نامیده اند و در فقره ای از فقرات زیارت آن معظمه به همین نام از آن حضرت یاد شده است؛ آنجا که می خوانیم: یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه.

و در عین حال شهرت کامل و گسترده ای به ( معصومه) پیدا کرده اند به گونه ای که گاهی اسم مبارکشان برای بسیاری ناآشناست و لیکن واژه ی معصومه برای همگان آشنا بوده ، یادآور همین بانوی با عظمت و وقار و یادگار حضرت موسی بن جعفر علیه السلام می باشد و معرف و امتیاز روشن قم به شمار می رود. بلکه در قسمتی از بلاد جنوبی و احیاناً منطق دیگر، قم را همراه با نام مقدس معصومه یاد می کنند و به عنوان معصومه ی قم نام می برند. و این خود مسأله ای قابل توجه و تعمق است که این لقب ا ز کجا نشأت یافته است، آیا لقبی است که از ناحیه قدس پدر بزرگوار یا برادر عالیقدرش حضرت رضا علیه السلام یا از امامان بعد صلوات الله علیهم سرچشمه گرفته یا اینکه این لقب، لقبی مردمی و خود جوش است که بر اثر شدت پاکی و طهارت نفسی که از آن حضرت سراغ داشتند، به وجود آمده و تحقق یافته است و مردم مسلمان و دلدادگان اهل بیت عصمت و خاندان پیغمبر اکرم صلوات الله علیهم اجمعین او را بدین لقب مقدس و افتخار آمیز خوانده و یاد کرده اند؟

احتمال اول: ضعیف است، زیرا اگر این لقب امری قرار دادی از ناحیه امام معصومی ازامامان بود، به طور طبیعی نقل می شد و در کلمات مورخین و محدثین می آمد، در حالی که تاکنون بدین موضوع برخود نکردیم. چنانکه شیخ مفید، که همه فرزندان حضرت موسی بن جعفر از پسر و دختر را نام می برد و حتی اینکه هر کدام از کدام مادر بوده اند را نیز یادآوری می نماید، از ذکر معصومه در کلامشان اثری نیست، با آنکه نام مقدسش را که فاطمه است ذکر کرده اند.

بنابراین، احتمال مردمی بودن این لقب پر افتخار برای آن بانوی مکرمه، بسیار قریب به نظر می رسد، چنانکه می دانیم بعضی از شخصیت های بزرگ بر اثر عظمت و جلالت قدر و پایگاه رفیع و موقعیت عظیمی که در جامعه دارند، به لقب افتخار آمیزی در میان مردم، اشتهار پیدا می کنند. درمورد حضرت فاطمه ی معصومه علیها السلام به لحاظ اینکه به روایت صحیح مستندی درجوامع شیعی برخورد نکردیم، بلکه حتی روایت مرسلی را هم در این باب نیافتیم که امام علیه السلام آن حضرت را به این عنوان خوانده و یا این لقب را برای او قرار داده باشند، بنابراین بعید نیست که مردم و علاقمندان خاندان پیغمبر آنقدر عظمت و جلالت و رفعت شأن آن بانوی مکرمه را دریافت کرده  واحساس نموده و یا از لسان ائمه طاهرین شنیده بودند که آن معظمه را تالی و ثانی امامان و معصومان پاک، دانسته و این لقب برای وی بر زبانشان جاری شده است و به مرور زمان، بدان، اشتهار پیدا کرده باشند.

باری این لقب مبارک از همان دست القاب خودجوش و الهام مانند است که بدون تشریفات و تبانی اشخاص به ذهن خود مردم آمده و به فکرشان القا شده است واین نوع پیدایش لقب برای انسان، از ارزش و اعتبار فوق العاده برخوردار می باشد که نشأت گرفته از الهام درون و ضمیر بیدار جامعه است و بالاخره مستند به ملکات فاضله و مقامات عالی و جایگاه رفیع آن شخص می شود که موجب شده مردم آن لقب را برای او قرار داده اند.