مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران
مدرسه علمیه قدسیه شهرستان بهشهر
پایان نامه سطح (2)(کارشناسی)

عنوان موضوع : حقوق مالی و معنوی زن از منظر اسلام
استاد راهنما : سرکار خانم سیده نرجس ساداتی
استاد داور : جناب آقای حجت الاسلام ابوالفضل اصغری
پژوهشگر : آمنه آهنگر
آذر  1394

چکیده
تحقیق حاضر با عنوان حقوق مالی و معنوی زن از منظر اسلام می باشد که با روش کتابخانه ای یعنی اسناد و مدارکی صورت گرفته است و پردازش نیز توصیفی – تحلیلی است . و با هدف رسیدن به معنا و مفهوم حق ، حق مهریه و نفقه زن ، حق ارث و دیه زن ، حقوق معنوی زن ، به رشته تحریر در آمده است . دین مبین اسلام با نگاهی خاص به شخصیت زن و روحیات او و توجه ویژه به این خلقت خداوند ، حقوق و تکالیفی را برای وی در نظر گرفته است . از جمله حقوقی که زن از آن برخوردار است : حق مهریه ، نفقه ، ارث و دیه می باشد . حق در لغت به معنای ثبوت و ضد باطل آمده و در اصطلاح حکم مطابق با واقع را حق گویند . مهریه ، امر با ارزشی است که در عقد ازدواج از سوی مرد به زن داده می شود که نشانه صداقت مرد نسبت به همسرش می باشد . نفقه نیز هزینه ها و مایحتاج زندگی است که مرد باید برای همسر خود فراهم کند مانند لباس ، خوراک ، هزینه های درمان و . . . . ارث به معنای دارایی و اموال فرد متوفی است که به باز ماندگان نسبی و سببی وی تعلق می گیرد . دیه نیز مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی علیه یا به ولی یا اولیاء دم او داده می شود . این مجموعه حقوق مالی است که به زن تعلق گرفته و مرد موظف به ادای آن است چنانچه خداوند در آیه 4 سوره نساء می فرماید : « وَ آتُو النِّسَاءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحلَهً فَإِن طِبنَ لَکُم عَن شَیءٍ مِنهُ نَفساً فَکُلُوهُ هَنیئاً مَریئاً » . در کنار این حقوق مالی ، زن دارای مجموعه دیگری از حقوق با عنوان حقوق معنوی است که شامل ؛ احترام به زن ، مباشرت نیکو ، خوش اخلاقی نسبت به زن و . . . می باشد . حقوق معنوی اساس و زیر بنای زندگی خانوادگی است . و آنچه باعث قوام و پایداری و گرمای زندگی زناشوئی می شود رعایت حقوق معنوی است .
صرف ادای حق مالی با توجه به اهمیت و ارزش والای آن رفع مسئولیت برای مرد نمی کند . خداوند در آیه 4 سوره نساء امر به پرداخت مهریه فرمودند همچنین در آیه 19 سوره نساء فرمودند : « وَ عَاشِرُوهُنَّ بِالمَعرُوفِ » یعنی امر به حسن معاشرت کردند که با همسر خود به نیکوئی و مهربانی رفتار کنید . امام علی ( علیه السلام ) نیز در نهج البلاغه در نامه 31 به فرزندش حضرت مجتبی ( علیه السلام ) فرمودند : زن گل است نه قهرمانی سخت کوش ، پس در همه حال با او مدارا کن و با وی به خوبی همنشینی کن تا زندگی ات با صفا شود . امیرالمؤمنین (علیه السلام ) صفا و گرمای زندگی را در برخورد نیکو و شایسته با زن می دانستند و به این امر فرمان دادند . اهلیت و شایستگی و مقام زن از نظر اسلام کمتر از مرد نیست . زن در آئین اسلام سهم بسزائی در خانواده و اجتماع دارد به همین دلیل با تأملی بیشتر در آیات و روایت در این باره در می یابیم که خطاب الهی به زن ، لحن و خطاب ویژه ای است که نشان دهنده جایگاه ارزشمند وی نزد خداوند و زندگی خانوادگی و اجتماعی است .

واژگان کلیدی
1- مهریه : مهر جمع مهور ، آنچه به همسرش هنگام ازدواج می دهد .1
2- نفقه : بخشش و خرج کردن ، خرج زندگی خود و همسر و خانواده ، آنچه در راه خدا به کسی بخشند ، هزینه ها و مخارج خانواده ، پول خرج شده .2
3- ارث : انتقال مال یا دارائی متوفی به دیگری ( خویشاوندان نسبی یا سببی ) بدون عقد .3
4- دیه : دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی علیه یا به ولی یا اولیاء دم او داده می شود .4
5- حسن معاشرت : به معنای رفتار نیکو و پسندیده است ( زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر اخلاق و رفتار نیکو داشته باشند ) .
6- قانون مدنی : مجموعه قوانین مدون در مورد اشخاص و حقوقشان ، اموال ، مالکیت ، شرایط مالکیت ، انواع عقود و . . . می باشد .

———————–

1.ابراهیم ، عبدالعظیم انیس ، المعجم الوسیط ، ج 3 ، چاپ 6 ، بی جا ، نشر الثقافه الاسلامی ، 1374 ، ص 889
2.آذرتاش آذر نوش ، فرهنگ عربی فارسی معاصر ، چاپ 2 ، تهران ، نشر نی ، 1379 ، ص 707
3.احمد بن محمد فیومی ، مصباح المنیر ، همان ، ص 373
4.منصور جهانگیر ، قانون مجازات اسلامی ، چاپ 15 ، تهران ، انتشارات آگاه ، 1381، ماده 294

تحقيق حاضر در كتابخانه قدسيه موجود مي باشد.