مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

صبّانه

در کتاب خصائص فاطمیه آمده است: در دولت مهدی عج الله تعالی الفرجه الشریف سیزده زن برای معالجه ی زخمیان، زنده گشته ، به دنیا باز می گردند که یکی از آنان صبّانه است که همسر حزقیل و آرایشگر دختر فرعون بوده است و شوهرش حزقیل پسر عموی فرعون و گنجینه دار وی بوده است و به گفته ی او، حزقیل، مؤمن خاندان فرعون است و به پیامبر زمانش، موسی علیه السلام ایمان آورد.1

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:« در شب معراج، در سیر بین مکه ی معظمه و مسجد اقصی، ناگهان بوی خوشی به مشامم رسید که هر گز مانند آن را نبوییده ام. از جبرئیل پرسیدم که این بوی خوش چیست؟ گفت: ای رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم! همسر حزقیل به حضرت موسی بن عمران ایمان آورده بود وایمان خود را پنهان می کرد. عمل او آرایشگری در حرمسرای فرعون بود. روزی مشغول آرایش دختر فرعون بود که ناگهان شانه از دست او افتاد و بی اختیار گفت:« بسم الله». دختر فرعون گفت: آیا پدر مرا ستایش می کنی؟ گفت: نه؛ بلکه آن کسی را ستایش می کنم که پدر تو را آفریده است و او را از بین خواهد برد. دختر فرعون شتابان نزد پدرش رفت و گفت: زنی که در خانه ی ما آرایشگر است، به موسی ایمان دارد. فرعون او را احضار کردو به او گفت: مگر به خدای من اعتراف نداری؟ صبّانه گفت: هرگز، من از خدای حقیقی دست نمی کشم و تو را پرستش نمی کنم. فرعون دستور داد، تنور مسی را بر افروختند و چون آن تنور سرخ شد، دستور داد همه ی بچه های آن زن را در حضور او در آتش انداختند. زمانی که خواستند بچه ی شیرخوارش را که در بغل داشت، بگیرند و در آتش افکنند، صبّانه منقلب شد و خواست که با زبان از دین اظهار برائت و بیزاری کند که ناگاه به امر خدا، آن کودک به سخن آمد و گفت: اصبری یا أماه إنَّگ علی الحق؛ ای مادر صبر کن که تو راه حق را می پیمایی. فرعونیان آن زن و بچه ی شیرخوارش را نیز در آتش افکندند و سوزاندند و خاکسترشان را در این زمین ریختند و تا روز قیامت این بوی خوش، از این زمین استتشمام می شود…»2

او از زنانی است که زنده می شود و به دنیا باز می گردد و در رکاب حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف انجام وظیفه می کند.

—————————————

1. ریاحین الشریعه، ج5، ص 153- خصائص فاطمیه ،ص343

2. منهاج الدموع، ص 93

رفتار حضرت علی علیه السلام با فرزندان خود
شیوه و رفتار علی علیه السلام با فرزندانش، بر همان مبنایی استوار بود که خود بر آن اساس، از جانب پیامبر(ص) تربیت شده بود. به عبارت دیگر، نوع تربیت و آموزشی را که قرآن و سنت برای فرزندان مقرر ساخته بود، به کار می بست و تصریح می کرد که فرزند را بر پدر و پدر را بر فرزند حقوقی متقابل است: حق فرزند بر پدر آن است که بر او نامی نیک بگذارد. ادب نیکو و پسندیده بیاموزد و قرآن را به او آموزش دهد و در برابر، حق پدر به فرزند آن است که از پدر فرمان برد، جز آن جا که اطاعت از پدر، در مسیر سرپیچی از فرمان خداوند باشد.1 او در سخنی زیبا، به حسن(ع) و حسین(ع) فضیلت ها و ارزش های متعالی در زندگی را چنین می آموزد:
« تقوا پیشه سازید، در پی دنیا و مظاهر آن نباشید؛ حتی اگر دنیا به شما روی آورد بر هر چه از مواهب دنیایی است وا ز دست می دهید، تأسف نخورید، به حق سخن بگویید. برای پاداش الهی کار و کوشش کنید. دشمن ستمگر و یا رستمدیده باشید. در کارهایتان نظم داشته باشید. برای ایجاد صلح و آشتی بین مردم بکوشید. حال یتیمان را رعایت کنید و نگذارید نابود شوند. همسایگان خود را مراعات کنید مبادا در عمل به قرآن، دیگران بر شما پیشی گیرند. همواره مواظب نماز باشید. امر به معروف و نهی از منکر از هرگز ترک نکنید که در آن صورت، بدان بر شما مسلط شده ،دعایتان مستجاب نخواهد شد. بر شما باد همبستگی و از تفرقه و پشت کردن به یکدیگر بپرهیزید».2
در این سخنان، هر آن چه باید پدری به فرزندان خویش در امور دینی و دنیایی و در نوع رفتار فردی و اجتماعی بیاموزد، آمده است، هر یک از فرزندانش که متولد می شد، روز هفتم تولدش قربانی می کرد و عقیقه می داد و می فرمود:« در روز هفتم تولد نوزادتان عقیقه و قربانی کنید، و چون موی سر آنها را تراشیدید، به وزن آن، نقره صدقه دهید»3
در مورد چگونگی تربیت آنان نیز می فرمود:« من کان له ولد صبا؛ هر کس فرزند کودکی داشت، کودکی کند»4. حضرت در این سخن ارزشمند، رکنی اساسی و حکمت آمیز را مطرح ساخته که با هر کس باید به زبان خود وی سخن گفت و رفتار کرد؛ زیرا فاصله ی زمانی و فاصله ی فکری و فرهنگی بین افراد، مانع از آن است که بتوانند همدیگر را خوب و درست درک کنند.
در سفارشی آموزنده و پر از حکمت در مورد رعایت موقعیت زمانی کودکان و فرزندان و فاصله ی میان دو نسل می گوید:« لا تفسروا أولادکم علی آدابکم فإنهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم؛ فرزندان خویش را به آداب و نوع تربیت خویش محدود نسازید؛ زیرا آنان برای روزگاری غیر از روزگار شما آفریده شده اند».5
رعایت نکردن فاصله ی سنی و زمان و اقتضائات زمانی و بی توجهی به پیشرفت زمان و تغییر آداب و رسوم، در امر تربیت فرزندان، نه تنها مفید نیست، بلکه ضررهای جبران ناپذیر و فراوانی را به بار خواهد آورد. امام علی علیه السلام با توجه به این مسائل، در نامه ای که به فرزند دلبند خویش، امام حسن علیه السلام شیوه و نوع رفتار و اصول تربیتی و پرورشی خویش را که در مورد فرزندش اعمال کرده، به تفصیل برای وی نوشته اس.6 آن حضرت نه تنها به لحاظ نظری به تعلیم و تربیت فرزندان خود می پرداخت، بلکه در مرحله ی عمل نیز به این امر توجه می کرد و در زندگی اجتماعی به آنان مسؤولیت می داد و از آنان انتظار داشت که به آموزه هایش پاسخ شایسته دهند. نمونه هایی از این مسؤولیت دادن ها و وارد کردن آنها به مسائل اجتماعی ، به این شرح است:
حضرت علی(ع) برای این که به فرزند خویش شخصیت و مسؤولیت دهد، داوری مردی را که برای رهایی بی گناهی از قصاص، به قتل اعتراف کرد، به امام حسن علیه السلام واگذاشت و امام حسن علیه السلام فرمود چون با حضور خویش و اعتراف به قتل، بی گناهی را از مرگ نجات داد و خداوند می فرماید:« هر کس مرد بی گناهی را از مرگ نجات دهد، مثل این است که جهانیان را از مرگ نجات داده»7 دیه ی او را از بیت المال بدهید و هر دو را آزاد کنید! حضرت علی علیه السلام داوری فرزندش را پسندید و قضاوت او را تأیید کرد.8 همچنین امام علی علیه السلام در جنگ صفین، ده هزار نفر از سپاهیانش را تحت فرماندهی امام حسین علیه السلام قرار داد.9
———————————
1. نهج البلاغه، حکمت 400
2. همان، نامه ی 47
3. حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص72
4. حر عاملی، وسائل الشیعه،ج15، ص 203
5. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج20، ص 267.
6. نهج البلاغه، نامه ی 47.
7. مائده، 32
8. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج7، ص289
9. نهج البلاغه، خطبه ی 181

 دفع وسوسه شیطان
آیه « اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ »1هر کس بعد از نماز بخواند از وسوسه شیطان و مکرش در امان می ماند و از فقر و فاقه ایمن می گردد و از جایی که نمی پندارد روزی می یابد، هر کس آن را هر صبح به هنگام خروج از منزل بخواند و هر شب قبل از خواب بخواند از فقر ایمن میگردد و غم و هم و آز و ناراحتی در خواب از او زائل می شود و خداوند تعالی به او لباس عافیت می پوشاند.
——————–
1. بقره/255

ایران و اعتکاف

در هر عصری که بزرگان و فرهیختگان دینی به اعتکاف همت گمارده اند مردم مسلمان ایران هم از آنان پیروی کرده و به این عبادت روی آورده اند. آنچه مسلم است در عصر صفوی اعتکاف در شهرهای ایران رونق خاصی داشته است. احیای این سنت حسنه در قرن حاضر ابتدا در شهر مقدس قم توسط عالم ربانی مرحوم میرزا مهدی بروجردی صورت گرفته و بعدها به دیگر شهرهای ایران سرایت کرده است. مسجد امام حسن عسکری علیه السلام در قم که به دستور امام یازدهم شیعیان بنا گردیده اولین مسجد جامعی است که معتکفان کوی دوست را با آغوشی گرم به میهمانی پذیرفته است.1

در عصر خفقان و دین ستیزی رضاخان پهلوی ، میرزا مهدی در ابتدا خود به تنهایی در مسجد امام اعتکاف می کرد و هیچ کس او را همراهی نمیکرد. اما با گذشت زمان مؤمنان خسته از دنیا زدگی و روزمرگی با گوش زمان مؤمنان خسته از دنیا زدگی و روز مرگی با گوش جان سپردن به نغمه ( والذین آمنوا اشد حبا لله) 2 دل از دنیای فانی کندند و بذری که میرزا مهدی با دستانی پینه زده از اخلاص افشانده بود را به بار نشاندند و آن را از تاریکی خاک سیاه فراموشی بیرون آوردند.

بزرگ مرجع عالم تشیع آیت الله العظمی بروجردی (ره) با تعطیل کردن درس خود در ایام اعتکاف به تنومن شدن نهال اعتکاف کمک شایانی کرد و از آن زمان تا کنون حتی در اوج مبارزات دوران ستمشاهی همه ساله این سنت نبوی در ایران روزهای 13 و 14 و 15 ماه رجب در سالروز ولادت با سعادت امیرالمؤمنین علیه السلام برگزار و با استقبال گرم و گسترده مشتاقان به ویژه جوانان رو به رو می شود و هر سال شاهد کوچ تعداد زیادی از آنان به سوی معنویت می باشیم.

——————————

1. رحیم نوبهار، اعتکاف سنتی محمدی، ص29، با تصوف.

2. بقره/165

اندرز پیامبر به حولا

ای حولا! برای زن جایز نیست که پسر نامحرمی را که به حد بلوغ رسیده به داخل منزلش راه دهد. هم چنین جایز نیست که دیدگانش را با نگاه شهوت به او پر کند. نامحرم نیز نباید به آن زن نگاه کند و نیز نباید به آن زن نگاه کند و نیز جایز نیست که با او بر سر یک سفره غذا خورده و چیزی بیاشامید؛ مگر آن که محرمش باشد و این خوردن و آشامیدن با محرم هم در کنار همسرش باشد. از این روایت به دست می آید که دختر و پسر در یک مکان خلوت تنها باشد. حتی نماز خواندن در آن جا نیز بنابر فتواهای مراجع جایز نیست.هم چنین در مهمانی ها و جشن ها زنان و مردان نامحرم نباید در کنار یکدیگر غذا بخورند و یا در مقابل هم دیگر قرار بگیرند.

پیامبر اسلام فرمود:« باعدوا بَینَ أَنفاسِ الرجال و النساء فانه إذا کانت اَلمعاینه و اللقاءُ کان الداء الذی لا دواءَ لَهُ؛ زنان و مردان نامحرم را از هم دیگر جدا کنید؛ زیرا هنگامی که دیدار و ملاقات با هم دیگر نمودند دردی پدید می آید که دوایی ندارد».1

از جمله سفارش های شیطان به حضرت موسی این بود که: ای موسی با زنی که بر تو حلال نیست خلوت مکن که هر کس چنین کند، من خودبرای گم راه کردن و آلوده ساختن او حاضر می شوم و این اقدام را به یارانم واگذار نخواهم کرد.2

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « از وارد شدن در اتاق و خانه ای که زن نامحرم هست، بپرهیزید. یکی از انصار عرض کردند: یا رسول الله! زنان بستگان انسان، مثل برادر زن چه طور؟ حضرت فرمود: این مرگ است، هلاکت است».3

————————————

1. مرآت النساء، ص 140

2. بحارالانوار، ج76، ص324

3. صحیح بخاری، کتاب النکاح، ج7، ص 37