مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) دختر علی بن ابیطالب

حضرت زینب(سلام الله علیها) در پنجم جمادی الاول در مدینه دیده به جهان گشود. حضرت زینب (سلام الله علیها) نخستین دختر حضرت علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است. معروف ترین نام این بانوی بزرگ «زینب» است که در لغت به معنای « درخت نیکو منظر» آمده است و معنای دیگر آن « زین اب» یعنی« زینت پدر» است و به راستی زینب (سلام الله علیها) برای مکتب اسلام و مرام پدر، مایه زینت و آبرومندی بی نظیر بوده است.(باقر شریف القریشی، سیده زینب، ص 29).
حضرت زینب (سلام الله علیها) از دوران کودکی علاقه فراوانی به امام حسین(علیه السلام) داشت. هرگاه امام حسین(علیه السلام) از نظر ایشان غایب می شد بی قراری می کرد. و چون دیده ایشان به جمال برادر می افتاد، شاداب می گشت. اگر در گهواره به گریه می افتاد، دیدار امام حسین(علیه السلام) و یا شنیدن صدای ایشان، مایه آرامش و قرار زینب بود.
و اینکه زینب کبری(سلام الله علیها) دارای فضایل و مناقب فراوان بود و این بانوی باعظمت را عالمه غیر معلّمه، عقیله بنی هاشم، معصومه صغری، نائبه الحسین، شریکه الشهداء، عقیله النساء، نائبه الزهراء و شریکه الحسین و … لقب داده اند. و اینکه دارای علم و دانش فراوانی بود از جمله سخنان و خطبه های عالمانه، همراه با استقلال به آیات قرآن، در کوفه و شام از سوی حضرت زینب هر کدام شاهدی بر توانایی این بانوی بزرگ است.
حضرت زینب(سلام الله علیها) در پرستش و عبادت مرتبه اعلای را دارا بودند، چنانکه عبادت و مناجات های امام حسین(علیه السلام) را به ویژه در شب و صبح عاشورا به تماشا نشسته بود و هر یک برایش درس و الگوی عبادت و مناجات بود.(سید نورالدین جزایری، خصایص الزینبیه، ص 60.
حضرت زینب(سلام الله علیها) هیچ گاه تهجّد را ترک نمی کرد، آن چنان به عبادت مشغول بود که ملقّب به عابده آل علی(علیه السلام) شد. شب زنده داری حضرت زینب (سلام الله علیها) حتی در شب دهم و یازدهم عاشورا، ترک نشد.
امام زین العابدین(علیه السلام) می فرماید:« عمّه ام زینب در طول سفر اسارت از کوفه تا شام پیوسته نمازهای واجب و مستحب خود را انجام می داد».
ارتباط حضرت زینب(سلام الله علیها) با خداوند آن گونه بود که حضرت سید الشهدا (علیه السلام) در روز عاشورا هنگام وداع به خواهرش فرمود:« خواهرم! مرا در نمازهای شب فراموش نکن».(جعفر نقدی، زینب کبری بنت امام، ص62)
و اینکه زینب (سلام الله علیها) در حجاب و عفاف، یگانه روزگار بود. کسی از مردان، در زمان پدرش و برادرانش تا روز عاشورا او را ندیده بودند. حضرت زینب(سلام الله علیها) نمونه و تجسّم عالی صبر و پایداری است. مقاومت و شکیبایی در راه پاسداری از حریم دین و کرامت انسانیت او ویژگی های بارز این بانوی بزرگ است. حضرت زینب(سلام الله علیها) در وادی صبر و استقامت، یکه تاز میدان است و در صبر و ثبات بی نظیر و یگانه است. از ویژگی های عظیم بانوی کربلا «شجاعت» است، شجاعتی بسان حضرت علی(علیه السلام) که در قیام کربلا سخت مورد نیاز بود. بدون شک اگر ذرّه ای ترس از حکومت استبدادی یزید در وجود زینب راه می یافت، در این صورت، نهضت کربلا چنین پیروزی به ارمغان نمی آورد.
بانوی قهرمان کربلا، فصاحت و بلاغت را از پدر و مادر گرامی اش به ارث برده بود. هنگامی که در کوفه و شام خطبه می خواند، گویی از زبان پدر ایراد سخن می کرد. سخنانش در کوفه، شام بی شباهت به خطبه های امام علی(علیه السلام) و خطبه «فدکیه» مادرش زهرا(سلام الله علیها) نیست.(احمد بهشتی، زنان نامدار در قرآن و حدیث، ص51)
حضرت زینب(سلام الله علیها) به سن ازدواج رسیده بود از بین خواستگاران متعدی که به منزل علی(علیه السلام) می آمدند، زینب(سلام الله علیها) با عموزاده ی خود عبدالله بن جعفر ازدواج کرد و پنج فرزند به نام های علی، عون، عباس، محمد، و امّ کلثوم به یادگار گذاشت.
قبل از ازدواج، حضرت زینب به عبدالله بن جعفر گفت:« ای عبدالله! من با تو به شرطی ازدواج می کنم که اجازه دهی هر روز یک بار برادرم حسین(علیه السلام) را ببینم و اگر او زمانی به سفر رفت، به همراه او بروم و مانع مسافرت من نباشی».
عبدالله بن جعفر این شرط را پذیرفت و تا آخر زندگی به آن وفادار ماند. با حرکت امام حسین(علیه السلام) از مدینه، زینب برادر را همراهی کرد و عبدالله هم دو پسر خود عون و محمد برای کمک به مادرشان به همراه قافله امام حسین(علیه السلام) روانه کرد که در کربلا به شهادت رسیدند، رهبری قافله به عهده زینب بود و در واقع او نیابت رهبری را از ناحیه امام حسین(علیه السلام) به عهده گرفت.
زینب در جریان عاشورا، یک انسان تمام است. او مثل ماه تمام، در کنار آفتاب گرم جان پر تلالؤ حسین است و اینکه زینب(سلام الله علیها) به زیبایی، پیام رسان عزت و پیروزی نهضت امام حسین(علیه السلام) در ایام اسارت بود.(محمد سماوی، ابصار العین فی انصار الحسین، ص 57.) و اما زینب، عقیله بنی هاشم، بانوی خردمند و با اراده در اطاعت خداوند شخصیتی شگفت، سخن گوی واقعه عاشورا، مفسر قرآن و عترت پیامبر، ما در رنج ها و مصیبت های بزرگ، صبور عرصه های صبر، آرامش دهنده ی بانوان کاروان حسین(علیه السلام)، دریا دلی که ناخدای کشتی حسین(علیه السلام) بود… پرچم دار ایمان و عدالت در برابر تمامی کفر و ظلم و ستم سرافراز بیرون آید.
زینب کبری(سلام الله علیها) در سخت ترین شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه در پیروزی نهضت عاشورا نقش تعیین کننده ای داشت. و تلاشها و مبارزات این بانوی قهرمان شجاع و خستگی ناپذیر، این بزرگ معلم زن نه تنها روشنگر واقعه کربلا و پاسدار خون شهیدان و حمایت کننده مقام رهبری بود بلکه محافظت از نسل امامت را بر عهده داشت.
زمانی که دشمن خواست امام سجاد(علیه السلام) را به شهادت برساند، زینب(سلام الله علیها) مانع شد و گفت اگر بنا است او کشته شود مرا بکشید. و بالاخره زینب کبری در طول مدت زندگی و پس از حرکت از شام و در مسیر راه نقش بسیار مهمی را در تبیین اهداف نهضت عاشورا و افشای جریان ضد دینی بنی امیه و تأثیر گسترده ای در راه روشن شدن افکار عمومی جامعه و تزلزل در ارکان حکومت و سقوط تدریجی آن داشت.

ملیحه شعبانی، طلبه

دعای شریف احتجاب

سید بن طاووس در کتاب شریف مهج الدعوات از امیرالمؤمنین علیه السلام این دعا را با فضایل و فواید زیادی نقل می کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم قسم یاد کردند که اگر کسی خدا را به اسماء موجود در این دعا بخواند دعایش مستجاب است و برای هر حاجتی ازجمله آمرزش گناهان، رفع غم و اندوه و ظلم و تعدّی و کفایت از ظالمان ، شفای مجنون و آسانی وضع حمل، رفع گرسنگی و تشنگی ، و حفظ خانه از آتش سوزی، بسیا ر مؤثر است و … دعای احتجاب از ادعیه ای است که اولیا همتی تمام در خواندن آن داشتند. مرحوم آیت الله سید عبدالکریم کشمیری رحمه الله می فرمودند:« پدرم به من گفت اگر خواندن این دعا را ترک کنی تو را عاق می کنم و خود ایشان به آن مقید بودند و گاهی در روز ، هفت بار آن را می خواندند و سزوار است که در هر مرتبه خواندن دعا صدقه مختصری بپردازند».

• ” اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْئَلُكَ يَا مَنِ احْتَجَبَ بِشُعَاعِ نُورِهِ عَنْ نَوَاظِرِ خَلْقِهِ‏ يَا مَنْ تَسَربَلَ بِالْجَلَالِ وَ الْعَظَمَةِ وَ اشْتَهَرَ بِالتَّجَبُّرِ فِي قُدْسِهِ يَا مَنْ تَعَالَي بِالْجَلَالِ وَ الْكِبْرِيَاءِ فِي تَفَرُّدِ مَجْدِهِ يَا مَن اِنقَادَتِ الْاُمُورُ بِاَزِمَّتِهَا طَوْعاً لِاَمرِهِ يَا مَنْ قَامَتِ  السَّمَاوَاتُ وَ الْاَرَضُونَ مُجِيبَاتٌ لِدَعوَتِهِ يَا مَنْ زَيَّنَ السَّمَاءَ بِالنُّجُومِ الطَّالِعَةِ وَ جَعَلَهَا هَادِيَةً لِخَلْقِهِ يَا مَنْ اَنَارَ الْقَمَر الْمُنِيرَ فِي سَوَادِ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ بِلُطْفِهِ يَا مَنْ اَنَارَ الشَّمْسَ الْمُنِيرَةَ وَ جَعَلَهَا مَعَاشاً لِخَلْقِهِ وَ جَعَلَهَا مُفَرِّقَةً بَيْنَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ بِعَظَمَتِهِ يَا مَنِ اسْتَوْجَبَ الشُّكْرَ بِنَشْرِ سَحَائِبِ نِعَمِهِ‏ اَسئَلُكَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ وَ مُنْتَهَي الرَّحْمَةِ مِنْ كِتَابِكَ وَ بِكُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَكَ سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ اَوِ اسْتَاثَرْتَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ وَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ اَنزَلْتَهُ فِي كِتَابِكَ اَوْ اَثْبَتَّهُ فِي قُلُوبِ الصَّافِّينَ الْحَافِّينَ حَوْلَ عَرْشِكَ فَتَرَاجَعَتِ الْقُلُوبُ إِلَى الصُّدُورِ عَنِ الْبَيَانِ بِإِخْلَاصِ الْوَحْدَانِيَّةِ وَ تَحْقِيقِ الْفَرْدَانِيَّةِ مُقِرَّةً لَكَ بِالْعُبُودِيَّةِ وَ اَنَّكَ  اَنتَ اللَّهُ  اَنتَ اللَّهُ   اَنتَ اللَّهُ   لَا إِلَهَ إِلَّا اَنتَ وَ اَسئَلُكَ بِالْأسْمَاءِ الَّتِي تَجَلَّيْتَ بِهَا لِلْكَلِيمِ عَلَى الْجَبَلِ الْعَظِيمِ فَلَمَّا بَدَا شُعَاعُ نُورِ الْحُجُبِ مِنْ بَهَاءِ الْعَظَمَةِ خَرَّتِ الْجِبَالُ مُتَدَكْدِكَةً لِعَظَمَتِكَ وَ جَلَالِكَ وَ هَيْبَتِكَ وَ خَوْفاً مِنْ سَطْوَتِكَ  رَاهِبَةً مِنْكَ‏   فَلَا إِلَهَ إِلَّا أنتَ   فَلَا إِلَهَ إِلَّا أنتَ    فَلَا إِلَهَ إِلَّا أنتَ وَ  أسئَلُكَ بِالاِسمِ الَّذِي فَتَقْتَ بِهِ رَتْقَ عَظِيمِ جُفُونِ عُيُونِ النَّاظِرِينَ الَّذِي بِهِ تَدْبِيرُ حِكْمَتِكَ وَ شَوَاهِدُ حُجَجِ اَنبِيَائِكَ يَعْرِفُونَكَ بِفِطَنِ الْقُلُوبِ وَ اَنتَ فِي غَوَامِضِ سَرِيرَاتِ الْغُيُوبِ  اَسئَلُكَ بِعِزَّةِ ذَلِكَ الاِسْمِ اَن تُصَلِّيَ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَن تَصْرِفَ عَنِّي جَمِيعَ الْآفَاتِ وَ الْعَاهَاتِ وَ الْاَعرَاضِ وَ الْاَمْرَاضِ وَ الْخَطَايَا وَ الذُّنُوبِ وَ الشَّكِّ وَ الشِّرْكِ‏ وَ الْكُفْرِ وَالنِّفَاقِ وَ الشِّقَاقِ وَ الْغَضَبِ وَ الْجَهْلِ وَ الْمَقْتِ وَ الضَّلَالَةِ وَ الْعُسْرِ وَ الضِّيقِ وَ فَسَادِ الضَّمِيرِ وَ حُلُولِ النَّقِمَةِ وَ شَمَاتَةِ الْاَعدَاءِ وَ غَلَبَةِ الرِّجَالِ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاءِ لَطِيفٌ لِمَا تَشَاءُ وَ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ يا اَرحَمَ الرّاحِمين. “

خداوندا؛همانا درخواست ميكنم ترا اى كسيكه به سبب پرتو نور خود از نظرهاي مخلوقاتش پنهان است،اى كسيكه پوشيده است لباس جلال و بزرگى را و مشهورشده به صاحبيّت جبروت درمنزّه بودنش،اى كسيكه بلندمرتبه است به سبب جلالت و بزرگوارى در تنهائى شرفش، اى كسيكه اطاعت نموده‏اند از چيزها به تمامى اطاعت كردن مر فرمان او را، اى كسى كه آسمان‏ها و زمين‏ها به پاى ايستاده‏اند در حالى كه خواندن او را جواب دهنده‏اند،اى كسيكه زينت بخشيده است آسمان رابه ستاره‏هاى طلوع‏كننده وآنهارا راهنمائى براى مخلوقات خود گردانيده است،اى كسيكه ماه روشن را در سياهى شب تاريك به لطف خود روشن كرده است،اى كسيكه آفتاب روشن را نورانى گردانيده است و آن را سبب زندگانى براى خلق خود گردانيده و آنرا جداكننده ميان شب و روز گردانيده به بزرگى خود، اى كسيكه سزاوار است شكر را به سبب پهن نمودن ابرهاى نعمت‏هاى خود.  درخواست ميكنم ترا به مواضع انعقاد عزّت از عرش تو و به منتهاى شفقت از كتاب تو و به هر نامى كه آن از براى تو است كه به آن خود را ناميده‏اى يا آن را در علم پنهان نزد خود اختيار كرده‏اى و به هر نامى كه آن از براى توست كه نازل نموده‏اى تو آن را در كتاب خود يا ثابت نموده‏اى تو آن را در دلهاى صف كشندگان و طواف‏كنندگان دور عرش تو  پس برگشته‏اند دلها به سوى سينه‏ها از تفحّص نمودن به خالص نمودن يگانگى ترا و تحقيق نمودن بى‏همتائى ترا در حالى كه به بندگى تو اقرار دارند و به آن كه تو خدائى، تو خدائى، تو خدائى، نيست خدائى مگر تو و درخواست ميكنم ترا به نامهائى كه ظاهر نموده‏اى تو آنها را براى موسى بر كوه بزرگ، پس چون ظاهر شد شعاع روشنى حجاب‏هاى تو از روشنى بزرگى تو كوه‏ها از هم پاشيدند در حالى كه هموار گرديدنداز جهت بزرگى و جلال تو و دور باشى تو و از جهت ترس از قهر تو در حالى كه از تو ترسانند پس نيست خدائى مگر تو پس نيست خدائى پس نيست خدائى مگر تو، و درخواست مى‏كنم ترا به نامى كه به بركت آن به هم چسبيدن شديد پلك‏هاى چشم‏هاى نگاه‏كنندگان را گشوده‏اى، آنچنان نامى كه تدبير دانش تو و شاهدان دليلهاى پيغمبران تو به اوست،ايشان ترا به زيركى دل‏هاى خود مى‏شناسند و حال آن كه تو در پوشيده‏هاى نهانى‏هاى غيوب هستي. درخواست مى‏كنم ترا به عزّت آن نام كه رحمت فرستى بر محمّد و بر آل محمّد و آن كه بازدارى از من همه آفتها و بلاها وعارضه‏ها و بيماريها و خطاها و گناهان و شك و شرك‏ و كفر و عداوت و نفاق و گمراهى و نادانى و بغض و غضب و پريشانى و تنگدستى و بدى اعتقاد و وارد شدن عقوبت و سرزنش دشمنان و مسلّط شدن مردان را ، بدرستى كه تو شنواى دعائى، براي آنچه كه خواهى ، مهربانى و درود فرست بر محمّد و بر آل محمّد ، اي مهر بان ترينِ مهربانان.(بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، ج91، ص402).

اعتکاف

«اعتکاف» در اصل به معنی محبوس ماندن و مدتی طولانی در کنار چیزی بودن است و در اصطلاع شرع: توقف در مساجد برای عبادت می باشد که حداقل آن سه روز و شرط آن روزه داشتن و ترک بعضی دیگر از لذائذ است. این عبادت، اثر عمیقی در تصفیه ی روح و توجه مخصوص به پرودگار دارد و آداب و شرائط آن در کتب فقهی ذکر شده است، البته این عبادت ذاتاً از مستحبات است ولی در پاره ای ازموارد استثنایی، شکل وجوب به خود می گیرد، به هر حال در آیه ی مورد بحث، تنها به یکی از شرائط آن که عدم آمیزش با زنان (اعم از شب یا روز) است اشاره شده آن هم به خاطر ارتباط و پیوندی که با مسأله روزه دارد.(تفسیر نمونه، ج1، ص735)

نماز، شباهتی است با فرشتگان

نام یکی از سوره های قرآن (صافات) است. خداوند در اولین آیه آن به فرشتگانی که در صف هستند سوگند یاد  می کند. در چند جای دیگر قرآن از صفوف فرشتگان و آماده  اطاعت بودن آنها سخن به میان آمده است. نام یکی دیگر از سوره های قرآن (صف) می باشد که در آن هم از رزمندگانی که با صفوف فشرده در راه خداوند جهاد می کنند ستایش شده است و این دو واژه (صف و صافات ) که نام دو سوره است نشانه توجهی است که قرآن به نظم  و انظباط دارد. انسان در صفوف جماعت شباهتی با فرشتگانی پیدا می کند که در صفوف بسیار بزرگ قرار دارند.(یکصد و چهارده نکته درباره نماز، ص91).

تاریخچه ی آموزش در مساجد

حلقه های درس در آغاز اسلام در مسجد برپا می شد. مسلمانان در آغاز اسلام نیاز فوری به جایی داشتند که دین اسلام را پیاده کنند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله وسلم در هجرت به مدینه در سر راه خود نخستین مسجد در اسلام- مسجد قبا را بنا نهاد.( توبه/ 190- طبری، ج1-3، ص 124- ابن هشام،ج2، ص11). و به هنگامی که به مدینه رسید در « مِربَد» مسجد خود را بنا نهاد و خودش نیز همراه با مهاجران و انصار به کار کردن پرداخت و در این مسجد بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم  دانستنی های دین و دنیایی را می آموخت.( ابن هشام، ج3، ص13- بلاذری، ص20) در آن روزها ، مساجد کانون های سیاسی، دادگاه های دادرسی، نهادهای آموزشی و محل پرستش و نیایش بودند.(تاریخ آموزش در اسلام، احمد شلبی، ص90).نشر دعوت اسلامی بزرگترین نقش و مهم ترین تآثیر را در ایجاد نهضت علمی و آموزشی داشته است. اسلام مردم را به شناخت عظمت دانش و فریضه ی دانش اندوزی برانگیخته است. آیات قرآن در این زمینه فراوان و مشهور در زمینه های مختلف می باشد و حتی امر تعلیم از جمله وظایف و اعمال پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم معرفی شده است.(بقره/ 129). آموزش اسلامی نخستین مرحله ی فعالیت خود را از مسجد به عنوان یک پایگاه تعلیماتی آغاز کرد و مسجد به منزله ی پایگاه اساسی تعلیم در جامعه ی اسلامی در آمد.( تاریخ دانشگاه های بزرگ اسلامی ، عبدالرحیم غنیمه، ص52).