جلوه های شخصیت اخلاقی و علمی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
جلوه های شخصیت اخلاقی و علمی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
در وجود حضرت زینب (سلام الله علیها)
فاطمه محمدی طلبه پایه چهارم مدرسه علمیه قدسیه بهشهر
4/8/1390
چکیده
پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلّم می فرمایند: «السَّماواتُ وَ الأَرضُ مِن نُورِ اِبنَتی فاطِمَة، وَ نُورُ إِبنَتی فاطِمَةَ مِن نُورِ الله؛ آسمان ها و زمین از نور دخترم فاطمه آفریده شده و نور دخترم فاطمه از نور خداست» چرا که شخصیت اخلاقی و علمی درخشان فاطمه ی زهرا سلام الله علیها بر فراز شاخصه های مورد پذیرش فطرت قرار دارد. و مي توان از جلوه های اخلاقی ایشان، عبادت توأم با خشوع، اخلاص، ایثار، رازداری، سازش با مشکلات مالی و شجاعت را نام برد و جلوه های علمی این بانوی عالیقدر ، عصمت ، دانشجو ، برخورداری از علوم لدّنی ، فصاحت و بلاغت در سخنوری ، آگاهی از عالم غیب است. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در زندگی سخت به کار و تلاش می پرداخت و صفای زندگی را به سادگی آن می دانست. چنانکه آن حضرت بهترین مادر ، خوبترین همسر ، و عالیترین مدیر خانه بود. حضرت زینت کبری سلام الله علیها نیز از چنین جلوه هایی برخوردار و در حقیقت تجلّی شخصیت اخلاقی و علمی فاطمه زهرا سلام الله علیها می باشد. آنچه از خصوصیات اخلاقی و علمی فاطمه زهرا سلام الله علیها به دست ما رسیده ، در مورد زینب کبری سلام الله علیها صدق می کند چرا که ایشان در دامان آن مادر بزرگوار تربیت شده اند و اهداف او را که جز حق و درستی چیز دیگری نبود، ادامه دادند.
کلید واژه گان : ایثار، عصمت، علوم لدّنی، فصاحت، بلاغت، سخنوری.
مقدمه
در تاریخ بشریت مردان و زنان بسیاری یافت می شوند که در علوم و فنون مختلف از نبوغ سرشاری برخورداند و آوازه ی آنان سراسر عالم را فراگرفته است. خاندان پاک و طاهر نبّوی صلّ الله علیه و آله و سلّم نیز مردان و زنانی را در خود جای داده است که اسامی و عناوین بارز و آشکاری در عرصه ی آفرینش و تکوین می باشند و در صف مقّدم کسانی قرار دارند که محال است روزگار امثال آنان را بیابد. (سید محمد کاظم قزوینی ، 1388هـ.ش ، ص 17)
یکی از شخصیت های کمیاب عالم وجود و نشانه ای از ابداعات و نوآوری های آفرینش خداوند متعال و محل ظهور آیات بزرگ الهی و موجب افتخار تاریخ ، حضرت زینب کبری سلام الله علیها ، دختر اولین امام شیعیان ، دومین زن بزرگ در میان بزرگترین زنان اهل بیت محمّد صلّ الله علیه و آله و سلّم است. نام پدر ایشان حضرت علی علیه السلام و مادر بزرگوارشان، حضرت فاطمه زهرا
می باشد. (محسن ماجراجو، 1388هـ.ش ، ص 14- سید محمد کاظم قزوینی ، 1388هـ.ش ، ص 18)
در مورد سال تولد زینب کبری سلام الله علیها ، اختلافات زیادی وجود دارد ولی آنچه در این زمینه معتبر به شمار می رود ، روز پنجم ماه جمادی الاولی [سال ششم هجری] می باشد. (جعفر نقدی ، 1420هـ.ق ، ص 17 – سید محمد کاظم قزوینی ، 1388هـ.ش ، ص 23 – محمود حکیمی ، 1368هـ.ش ، ص 15 – ذبیح الله محلّاتی ، ج 3 ، 1370هـ.ش ، ص 33)
مشهور است که وفات ایشان در روز یکشنبه ، شب پانزدهم ماه رجب ، سال 62 هجری قمری واقع شده است. اقوال دیگری نیز در تعیین سال و روز وفات آن حضرت وجود دارد که مشهور نیستند. (سید یحیی بن حسن عبیدلی ، 1401هـ.ق ، ص 122)
از نظر لغوی زینب به معنای درخت نیکو منظر و زینت پدر است. کنیه های ایشان ، «امّ عبدالله» و «امّ کلثوم» می باشد. (محسن ماجراجو ، 1388هـ.ش ، ص 15 – سید هاشم رسولی محلّاتی ، 1382هـ.ش ، ص 66)
حضرت زینب سلام الله علیها در خانواده ای به دنیا آمد که در جهان هستی نظیری ندارد و اعضای آن ، هر کدام همانند خورشید تابان ، جهان انسانیّت را منّور ساخته اند. اصالت خانواده ، از امتیازات هر شخص به حساب می آید و هر اندازه ریشه خانوادگی سالم و پاکیزه باشد ، به همان نسبت زمینه ی رشد و موفقیت فرزندان آن کانون فراهم خواهد شد. قرآن مجید می فرمایند :
« وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِي خَبُثَ لا يَخْرُجُ إِلا نَكِدًا كَذَلِكَ نُصَرِّفُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ؛ سرزمین پاکیزه و مطلوب ، گل و گیاه زیبا و باارزش می رویاند ، در حالی که از شوره زار، جز خار و گیاه بی ارزش خارج نمی گردد». (اعراف / 58)
او در میان خانواده ای دیده به جهان گشود که همگی در «اَصلاب شامخه و ارحام مطهّره» تکوّن یافته و در عالم تشریع نیز پایه گذاران فضایل اخلاقی و سجایای انسانی به حساب می آمدند و کمال دین و شریعت ، اساس رسالت و ولایت و همه ی پیشرفت ها از این خانه و خانواده برخاسته است. (علی اکبر بابازاده ، بی تا ، ص 21)
ما هرگاه درباره ی اسباب و عوامل بزرگی و شرافت ، در تاریخ بشریت به مطالعه و تحقیق می پردازیم ، تمام آنها اسباب و یا بخش اعظم آن را در وجود مقدس حضرت زینب سلام الله علیها به وفور مشاهده می کنیم، زیرا او کسی بود که با علم و درایت و خطبه های فصیح و بلیغی که ایراد کرد ، انقلاب کربلا را به کمال رساند و اوج صبر ، ایثار ، وفاداری و فداکاری را برای همیشه در تاریخ ترسیم نمود. ایشان در حال اسارت ، مجاهداتی را از خود بروز دادند که حتی هیچ غیر اسیری به آن دست نیافت. او اسارت را به اسارت گرفت و بار دیگر صولت و هیبت فاطمی و علوی را در برابر دشمنان به نمایش گذارد. و هنگامی که شخصیت ایشان را بر اساس قانون وراثت مطالعه می کنیم ، او را در میان هاله ای از انوار درخشان شرافت و بزرگی می یابیم که نظیری ندارد و هیچ زنی جز مادرش فاطمه زهرا سلام الله علیها پیش از او به آن مقام دست نیافته و هیچ زنی هم بعد از او به آن دست نخواهد یافت. (سید محمد کاظم قزوینی ، 1388هـ.ش ، ص 18)
اگر زینب سلام الله علیها توانست نهضت امام حسین علیه السلام را پس از تحمل زحمات فراوان به پیروزی نهایی برساند و شامات را پس از پنجاه سال تبلیغات سوء بنی امیه فتح کند ، بدین سبب بود که در دامان مادری چون فاطمه سلام الله علیها پرورش یافت. (علی اکبر بابازاده ، بی تا ، ص 30)
تاریخ تولد این مادر بزرگوار مورد اختلاف است، مدت عمر، تاریخ وفات و محل دفن ایشان نیز ، دستخوش اختلاف نظر گردیده است. معروف این است که ایشان، در سال پنجم بعثت متولد شدند و هنوز بیش از هیجده بهار از عمر او نگذشته بود، که با مظلومیّت تمام، در سال یازدهم هجرت (سیزدهم جمادی الاولی) دار فانی را وداع گفتند، اگرچه برخی سنّ او را، حتی بیش از سی و پنج سال نیز دانسته اند. (عبدالله بحرانی اصفهانی، ج11، ص480- محمد باقر مجلسی ، ج 43 ، ص 214-213)