مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

اهميت فرزند و فرزنددار شدن
داشتن فرزند، به صورت كلي در آيات و روايات مطلوب شمرده شده است. قرآن كريم در آيه 38 سوره آل عمران و آيه ي 5 سوره مريم از زبان حضرت زكريا عليه السلام دعايي مبني بر درخواست فرزند از درگاه الهي را نقل مي كند. اين بدان معناست كه اگر اين مطلوبيت نداشت، از سوي پيامبر خدا مورد درخواست و دعا قرار نمي گرفت. دليل اين مطالبه آن گونه كه در آيه شريفه نيز بدان اشاره شده است، ترس زكريا از بي وارث ماندن پس از مرگ بود. در واقع آن حضرت پس از مشاهده ي معنويت حضرت مريم عليها السلام، از پيشگاه الهي فرزندي پاك به سان مريم عليها السلام درخواست كرد تا پس از وي ميراث دار امانت نبوت باشد.( الميزان، ج11، ص 7)
اهميت ذاتي فرزند و جايگاه آن، نه تنها در روايات متعدد بيان گرديد؛ بلكه به مطالبه ي فرزند نيز امر شده است.
در حديثي از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم آمده است: « اُطلُبوا الوَلَدَ وَالتَمِسوهُ فَإنَّهُ قُرَّه العينِ وَ ريَحانهُ القَلب؛ فرزند بخواهيد و آن را طلب كنيد؛ چرا كه مايه ي روشني چشم و شادي قلب است».( مكارم الاخلاق، طبرسي، ج1، ص480)
همچنين حضرت صلي الله عليه و آله و سلم در حديث ديگري فرموده است:« لا يَدَعُ أحدُكُم طَلَبَ الوَلَدِ فَإنَّ الرَّجلَ إذا مَاتَ و لَيس لَهُ وَلَدٌ انقَطَعَ اسمُهُ، هيچ يك از شما نبايد فرزندخواهي را واگذارد؛ چرا كه وقتي انسان بميرد و فرزندي نداشته باشد، از نام و آوازه مي افتد».(كنزالعمال، متقي هندي، ج16، ص281)

درباره ي ديدگاه كلي امام سجاد عليه السالم در اين زمينه نيز بايد به چند نكته ي اساسي توجه نمود: نخست اينكه نفس صدور يك دعاي مستقل نسبتاً طولاني براي فرزند از سوي آن حضرت، خود شاهدي قوي بر جايگاه و اهميت فرزند است. اهتمام امام عليه السلام بر دعا براي فرزندان با عبارات ظريف و دقيق شامل جنبه هاي گوناگون مادي و معنوي، بيانگر لزوم توجه به موقعيت فرزند در منظومه ي حيات فردي و اجتماعي است.
دوم آنكه با مطالعه ي فرازهاي اين دعا، اين حقيقت خود را نمايان مي سازد كه بسياري از حكمت هاي مورد اشاره و روايات مربوط به فرزند و مطالبه ي آن، در اين فرازها از پيشگاه الهي درخواست مي شود. در واقع اين بدان معناست كه امام عليه السلام به زبان دعا و انشا و نه حديث و خبر،به اين حكمت ها كه بيانگر جايگاه و نقش مهم فرزند در زندگي انسان مي باشد، نظر و توجه دارد و از بستر اين عبارات در صدد بيان اين اهميت و جايگاه مي باشد.
فرازهايي هم چون، أللَّهمَّ اشدُد بِهِم عَضُدي ؛ خداوندا بازويم را به وسيله ي ايشان محكم گردان» و « أخي بهم ذكري؛ نامم را به وسيله ايشان زنده بدار» كه به نظر مي رسد با مضمون رواياتي كه فرزند را منشأ عزت و پايندگي نام دانسته اند، نزديكي و مطابقت دارد؛ بيانگر نيروهاي بالقوه اي هستند كه در وجود فرزند به وديعت گذاشته شده و جايگاه والا و واقعي فرزند را به پدران و مادران گوشزد مي كند؛ اينكه فرزندان مي توانند به صفات والايي چون تقوي، بصيرت، اطاعت از فرامين الهي و دوستي با اولياي خدا و دشمني با دشمنان او دست يابند. هم چنين مي توانند مايه ي زينت و عزت و نامداري والدين باشند و نيازهاي ايشان را برطرف سازند.

دماغ سوخته !
بيشر ما وقتي از كسي ضدحال مي خوريم ، منتظر فرصتي هستيم تا با يافتن نقطه ي ضعفش تلافي كرده ، او را ضايع كنيم. لبخندهاي تلخ و نگاه مغرورانه اش، سوزش اين ضايع شدن را بيشتر مي كند به ويژه وقتي از او مي شنويم : حقّت بود ، بچه پرو ! خودت خواستي !
اينها همه براي يك اتفاق كوچك، يك فريب خوردن يا ضايع شدن ساده است كه فراموش كردن آن سخت به نظر مي آيد و انسان تا مدت ها سنگيني رواني آن را روي دوش خود، احساس مي كند .
تاكنون از خود پرسيده ايم كه چرا اين همه از شيطان ضدحال مي خوريم، ولي كَكِمان نمي گزد. آن هم وقتي كه ما را پشت سر هم ضايع مي كند ، مي گويد :« به من چه ! مي خواستي قبول نكني ! »
يك راه ساده براي ضايع كردن شيطان، به نقل از امام زمان (‌عليه السّلام) :« بهترين چيز براي به خاك ماليدن بيني شيطان ، نماز است ، پس نماز بخوان و بيني شيطان را به خاك بمال .» ( وسايل الشيعه، ج 4، ص236 )

شاخص تربيت ديني ( كرامت انساني )
يكي از پايه اي ترين شاخص هاي تربيت ديني، شاخص كرامت انساني است. كرامت كه در لغت از آن به بزرگي و بزرگواري تعبير گرديده، آن است كه آدمي از منظر ذاتي و از حيث كيفيت خلقت، داراي شأني بزرگ و منزلتي رفيع است و هم از اين روست كه از او به عنوان اشرف مخلوقات و بهترين آفريده حضرت حق و گل سرسبد هستي ياد شده است.
خداوند متعال در اين باره در سوره ي اسراء ، آيه ي 7 مي فرمايند: « لَقَد كَرَّمنا بشني آدَمَ و حَمَلناهُم في البَّرِو البَحر و رَزَقناهُم مِنَ الطيّباتِ و فضَّلناهم علي كَثيرٍ مِمَّن خَلَقنا تَفضيلاً. » همين تاج كرامت است كه سر انسان را در ميان سرهاي همه ي مخلوق هاي ديگر، سرافرازتر و فضيلت او را بر ديگران افزونتر مي سازد.
اساساً در منطق قرآن، انسان ؛ بزرگ، ويژه و قابل احترام است . انسان در نهاد خود مفتخر به بهره مندي از روح خداوندي است ؛ « نَفَختُ فيهِ مِن رُوحِي » ( حجر / 29 ) و به واسطه آن كه شاهكار عظيم خلقت است، در مقام مقايسه با ساير مخلوقات ، موجب تفاخر خالق هستي گرديده ؛« فَتَبارَكَ اللّهُ أَحسَنَ الخالِقِينَ » ( مؤمنون / 14) .
مسجود ملايكه مقرب الهي گشته است؛ « فَسَجَدَ الملايكَةُ كُلُهُم أَجمَعُون » ( حجر / 30 ). و پس آن گاه به مقام جانشيني خداوند بر روي زمين نايل آمده، « و إذ قالَ رَبّكَ لِلملايكَة إِنّي جاعِل فِي الاَرض خَليفَة » ( بقره / 30 ). در حقيسقت، تكريم حقيقي خداوند در حق انسان به اين است كه وي را براي خود آفريد. به تعبيري، فخر انسان در بندگي خداوند نهفته است، هم چنان كه عزّت او به ربوبيّت الهي وابسته است. همين فخر و عزّت كه مايه ي مباهات آدمي است در بيان تكريم و كرامت او بس است.
در نگاه اسلام، برخلاف برخي مكاتب مادي، انسان موجود بد نهادي كه در سرشت او آدم كشي نهفته باشد، نيست؛ و نه آن گونه كه مسيحيت تحريف شده مي پندارد، شيطان زاده اي نيست كه به هنگام تولد، با غسل تعميد از گناه نخستين پاك شود. اسلام آغاز انسان را از خداوند دانسته و فرجام او را نيز وصول به حضرتش مي داند؛ « إِنّا لِلّه و إِنّا إِلَيهِ راجِعُون »( بقره / 156 ) و برخلاف پندار افلاطون و ارسطو، فيلسوفان برجسته غرب ، سرانجام محتوم انسان را بردگي نمي داند. .
در فلسفه تعليم و تربيت اسلامي، انسان به حكم فطرت خود، خدا پرست بوده؛ « فَطَرَهُ اللّه الّتي فَطَرَ النّاس عَليها » (روم / 30 ) و نه تنها آن گونه كه طبيعت گرايان غربي پنداشته اند، مقهور طبيعت نيست كه بالعكس طبيعت مسخّر او بوده است؛ « وَ سَخَرَ لَكُم ما فِي السَمواتِ وَ ما فِي الاَرض جَميعاً مِنهُ إنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَومٍ يَتَفَكَّرون » (جاثيه / 13 ).
از منظر اين مكاتب؛ در واقع، اين طبيعت است كه اقتضا كرده است انسان اينگونه بخواهد يا آنگونه بپسندد، نه انسانيت انسان. اگر هم عنوان انسانيت انسان به كار گرفته مي شود، منظور انسانيّتي است كه خاستگاه و مهد و پرورش بالإصا له ي طبيعت است. با اين بيان، گوهر وجود انساني در حصر تنگناي جبر طبيعي و قهر و غلبه طبيعت گرايي، درمانده و اتوان است و هيچ اراده، تدبير و مديريتي از جانب انسان بر او اعمال نمي شود.؟{1}
پس با نظر به شاخص كرامت ذاتي انسان كه به تمامي آدميان اختصاص دارد،‌ بايد در نخستين گام از كار تربيت ديني؛ به كرامت انساني توجه ويژه اي معطوف داشت؛ چرا كه در سايه ي اين نوع تللقي از آدمي، قطعاً نوع رفتار مربي با كودكان و نوجوانان متفاوت خواهد بود.
در واقع تكريم منزلت، موجب ايجاد امنيّت در فرد مي گردد و در روابط انساني، روحيه ي اعتماد متقابل ايجاد مي كند و در سايه ي چنين اعتمادي، مناسبات انساني توسعه مي يابد و امكان اقدام به امر تربيت مهيّا مي گردد. تكريم منزلت،‌ موجب مصونيت فرد در برابر لغزش هاي اخلاقي مي گردد و زمينه هاي اعتماد به نفس را در افراد فراهم مي سازد. به تحقيق ، چنين فضايي بستر مناسبي فراهم خواهد آورد تا مربي بتواند به امر تربيت ديني اهتمام ورزد. {2}
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
_ قرآن كريم
1 _ رهنمايي، سيد احمد، درآمدي بر فلسفه تعليم و تربيت، قم، انتشارات مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خخميني (ره)، 1388.
2 _ كشاورز، سوسن، فصلنامه ي تربيت اسلامي، شماره ي 6، سال سوم، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.

گرداوري شده توسط فهيمه تيموري طلبه سطح 2.

ويژگي هاي فرزند صالح
صلاحيت و شايستگي فرزند در مكتب اهل بيت عليهم السلام فقط در شايستگي هاي معنوي خلاصه نمي شود؛ گرچه اين شايستگي ها از اهميت والاتري برخوردارند.
در كافي به عنوان سيره و دأب هميشگي امام سجاد عليه السلام آمده است: تولد فرزندي را هرگاه به آن حضرت مژده مي دادند نمي پرسيد دختر است يا پسر؛ بلكه نخست مي پرسيد آيا سالم و كامل است و اگر اين گونه بود، مي فرمود:« سپاس خدايي كه از من چيز ناقص و ناسالمي نيافريد».(كافي، ج6، ص 21)
امام سجاد در دعاي بيست و پنجم ويژگي هاي متعددي را براي فرزندان مطالبه مي نمايد كه مي توان همه ي آن ها را ويژگي هاي مطلوب يك فرزند صالح قلمداد نمود.
برخي از مهم ترين اين خصلت ها براي داشتن يك فرزند صالح و شايسته عبارتند از: تندرستي جسمي، قوت بدني، سلامت اخلاقي، نيكوكاري، تقوي و خداترسي، محبت اولياي خدا، عناد با دشمنان الهي، اطاعت از والدين و محبت و احسان به ايشان و رفع نياز والدين.

انتخاب نام نیک برای کودک نشانگر شخیصت دینی و فکری و اجتماعی پدر و مادر است.
شیخ حسن حلّی نام فرزندش را جعفر نهاد. کلمه ی جعفر در قاموس عاشقان اهل بیت(ع) واژه ای آشنا و زیبا و دل انگیز است. جعفر نام پیشوای ششم شیعیان و احیاگر مکتب توحیدی تشیع و گسترش دهنده ی فرهنگ غنی اسلام است و بدین جهت این مکتب را مکتب جعفری نامیدند. شیخ حسن حلی که خود از عالمان عارف و مبلغان صادق الهی بود اسم کودکش را جعفر نهاد. این کودک بعدها لقب ” محقق ” گرفت و آوازه اش به همه جای عالم رسید.
ابوالقاسم جعفر دوران کودکی را در زادگاهش حلّه در محیطی که پر از معنویت و روحانیت بود بسر برد و در خانواده ای مذهبی و دانش پرور رشد کرد. جعفر از آغاز کودکی، با هوش و استعداد سرشاری شروع به فراگیری دانش و فضائل اخلاقی و معنوی نمود، مقدمات و علوم دینی را نزد پدر و دانشمندش فرا گرفت؛ و از عالمان دیگر شیعه نیز بهره ها برد و در علوم ومعارف اسلامی از جمله در فقه و اصول و کلام تسلط کامل یافت. و علوم دیگر از جمله ریاضیات و … را به قدر لازم فرا گرفت.
حاصل این درس ها و بحث ها و تلاش های علمی، مجموعه ای از نظرات دقیق علمی و سیاسی بود که سرمایه زندگی و شخصیت والای او شد و بدین گونه نخستین مرحله ی آموزش و پرورش خود را پشت سر گذاشت.
از خاطرات شیرین و بیادماندنی علامه حلی در دوران تحصیل در محضر دایی محقق خویش، نقل کرده اند که علامه، بسیار کوچک بود و در مجلس درس محقق شرکت می کرد، و گاهی بنا به اقتضای سن کودکی و بنا بر اصل ” فرار از مدرسه ” که در زندگی اغلب نوابغ علمی تاریخ بشر دیده شده است از مجلس درس فرار می کرد. محقق، هم معلّم دلسوز او بود و هم دایی مهربانش، غلامه پاره جگر محقق بود، و از طرفی استعداد شگفت انگیزی داشت و محقق نمی خواست که استعداد این کودک ضایع گردد. بنابراین وقتی که علامه از درس گریخت، محقق برمی خواست و به دنبال این شاگرد مستعد و فراری به راه می افتاد و تند تند می رفت، و چون به علامه نزدیک می شد تا دستش را بگیرد و به مکتب برگرداند، یکی از چهار آیه ی سجده های قرآن را با صدای بلند قرائت می کرد، و محقق فقیه و شریعت شناس مجبور می شد بنا به حکم واجب شرعی دست از تعقیب این کودک بازیگوش بردارد و به سجده بیافتد، و بدین گونه علامه پا به فرار می گذاشت و به دنبال رویاها و بازی های کودکانه اش می رفت تا خستگی را از خود براند و برای جلسه ی دیگر در فردای آن روز آماده گردد.
آثار محقق حلّی هر یک ستاره ای تابناک در آسمان علم و معرفت است که تا ابد خواهد درخشید.
خداوند متعال به محقق حلّی ذوق و استعدادی سرشار داده بود، و او نیز از این نعمت بزرگ الهی توانست به خوبی بهره مند شود، و در نتیجه کوشش و تلاش در مدتی نچندان دور مجتهدی عارف و محقق توانا، اسلام شناس و خدمتگزارلایق و دلسوز به اسلام و مسلملنان گردید. او علاوه بر تربیت شاگردان ممتاز، آثار مهمی نیز در زمینه ی علوم اسلامی از خود باقی گذاشت، او به خاطر تلاش های فراوان مهارت خاصی در علوم مختلف داشت و تألیفات مهمی در زمینه ی فقه ، اصول، کلام،منطق و ادبیات به جامعه ی اسلامی عرضه کرد.
محقق حلّی این دانشمند بزرگ و نامی ، مرجع عالم تشیع، عارف وارسته،شاعر متعهد، نویسنده ی نوآور و خدمتگزار صادق اسلام و مسلمانان، چراغ دیده ی دانش پژوهان و مرزبان فقاهت، سرانجام پس از عمری پربار در 13جمادی الآخر روز پنج شنبه 676 هـ . ق در شهر حلّه دار فانی را وداع گفت و به جوار حق شتافت و سبب مرگ این فقیه را سقوط از پشت بام خانه اش نوشته اند.
محقق گرچه در قفس دنیا بود ولی در فضای بهشت تنفس می کرد. چرا که تمام لحظه های عمر پربارش را با احکام الهی و کلام اهل بیت(ع) و هدایت مردم سپری کرده بود.
مقبره شکوهمند این نام آور شیعه،در حلّه است.