مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

سیره قرآنی امام باقر علیه السلام

یکی از شرایط خواندن قرآن این است که آن را در هر جایی نباید خواند؛ زیرا ممکن است این کار در شرایطی ، بی احترامی به قرآن محسوب شود. به عنوان مثال ، ممکن است خواندن قرآن در حضور شخصی که شایستگی ندارد، سبب تأیید آن شخص بشود. آن ها که ستم کردن به مردم پیشه شان است و برای ارزش های الهی، احترامی قائل نمی شوند، از دیدگاه اسلام افرادی غیر قابل احترام به حساب می آیند؛ از این رو، همکاری کردن با آن ها و حتی سکوت کردن در مقابل حق کشی های آن ها محکوم است. بر این اساس، اگر کسی در حضور یا مجلس چنین کسانی قرآن بخواند تا پولی به دست آورد، نه تنها چنین قرائتی، پاداشی نزد پرودگار ندارد؛ بلکه این قاری، مورد لعن و نفرین نیز واقع می گردد. امام باقر علیه السلام در این باره فرموده اند:« هر کسی نزد پیشوای ستمگر برود و به قصد رسیدن به مال دنیا، برای او قرآن بخواند، در ازای هر حرفی که می خواند، ده نفرین می شود و شنونده، برای هر حرفی یک نفرین».1

به خاطر سبک ویژه قرآن، فهمیدن و درک معانی نهفته بسیاری از آیات، بلکه استفاده مناسب از عبارت های به ظاهر روشن، نیاز به آشنایی با دانش ومعارف ویژه ای دارد. بر این اساس، تفسیر قرآن از سوی هر کسی که آشنایی اندکی با زبان و ادبیات عرب دارد، ساخته نیست؛ زیرا تفسیر، تنها دریافتن و روشن کردن معانی الفاظ نیست؛ بلکه هدف اساسی در تفسیر، رسیدن به مغز و تبیین معانی نهفته و غیر روشن آیه های قرآن است. روشن است که این کار در توان همه افراد نیست؛ از این رو، یکی از هشدارهای مهم اولیای الهی در زمینه برخورد با قرآن، این بوده است که مبادا افراد در اثر بی توجهی، به تفسیر شخصی از کتاب الهی بپردازند تا خدای ناکرده، علاوه بر رقم زدن سرنوشت بد برای خود، چه بسا موجب گمراهی عده بسیاری از مردم شوند! نقل کرده اند امام باقر علیه السلام به قناده بن دعامه فرمود:« ای قناده! تو فقیه بصریان هستی؟» عرض کرد:« مردم این گونه خیال می کنند. حضرت علیه السلام فرمود:« شنیده ام که تفسیر قرآن می گویی».

عرض کرد: آری !… حضرت علیه السلام فرمود:« … قرآن را کسی می تواند بشناسد که مخاطب آن بوده باشد».2 همچنین فرموده اند:«.. چیزی دورتر از تفسیر حقیقی قرآن، نسبت به خرد و اندیشه مردم نیست؛ زیرا چه بسا یک آیه قرآن، آغازش درباره چیزی است، اما پایان همان آیه، درباره چیز دیگری است. در هر حال، آیات قرآن کریم مجموعه گفتاری به هم پیوسته است که به شکل ها و معانی گوناگون حمل می شود.3

——————————————-

1. شیخ طوسی، الاختصاص، ص262.

2. شیخ کلینی، اصول کافی، ج8، ص 311.

3. مجلسی، بحارالانوار، ج92،ص95.