مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

از کارهاى بسیار نیک و اعمال پسندیده که حضرت حق و انبیا و امامان نسبت به آن اصرار ورزیده‌اند صله رحم است. اسلام نسبت به صله رحم و کمک و حمایت و محبت نسبت به خویشاوندان اهمیت فوق‌العاده‌اى قائل شده است و قطع رحم و بریدن رابطه از خویشان و بستگان را شدیداً نهى کرده است.

«ملامحسن فیض» که عمرى را با قرآن کریم و روایات به‌سر برد، صله رحم را به زیارت ارحام و رفع کمبودهاى مادى، حل مشکلات اقتصادى، کمک به کار و کسب و ازدواج پسران و دختران آنان معنا کرده، اگر در آیات قرآن کریم و روایات دقت شود، از مسئله صله رحم همین معانى استفاده مى‌شود.

همچنین، روش انبیا و اخـلاق امامان شیعه در صله رحم انجام همین واقـعیات عـالى بوده است. قرآن کریم به صله رحم سفارش مى‌کند و آن را عمل صاحبان خرد مى‌داند و قطع با رحم را به عنوان فسق و قاطع را فاسق مى‌شمارد.

در سوره مبارکه نسا حکم مى‌کند که تقواى الهى را نسبت به خداوند و ارحام مراعات کنید، خیلى عجیب است که ارحام را پس از خود ذکر فرموده است «وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِی تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ‌»، «و از خدایی که به (نام) او از یکدیگر درخواست می‌کنید و در مورد ارحام از خدا پروا کنید»، (نساء/1 ).

رعایت تقواى الهى نسبت به ارحام رعایت آبرو و هویت آن‌ها و شتافتن به دیدارشان و رفع نواقص زندگى آن‌ها است.

در سوره مبارکه رعد مسائلى را به عنوان خصوصیات صاحبان خرد بیان مى‌کند و سود قیامتى آن را پیشواز ملائکه از آنان در محشر و سلام فرشتگان به ایشان و عاقبت بخیرى مى‌داند، از جمله آن مسائل صله رحم است. «و الَّذین یصلون ما امر الله به ان یوصل»، «و کسانی که هرآنچه را خداوند به پیوستن آن فرمان داده می‌پیوندند» (رعد/21).

در سوره رعد درباره قطع رحم آیه‌اى کمرشکن قرار دارد، «وَیَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الأَرْضِ أُوْلَئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ‌»، «و آنان که قطع مى‌کنند آنچه را خدا به پیوند آن دستور داده و فساد در زمین مى‌کنند، بر اینان است لعنت و براى آنان است دوزخ» (رعد/25).

صله رحم چه اندازه اهمیت دارد که انجامش موجب استقبال فرشتگان از انسان در قیامت و سلام آن‌ها و عاقبت بخیرى و قطعش باعث لعنت و سوء عاقبت و ممنوعیت از نجات است.

بهتر است بدانیم که رفع کمبود اقتصادى ارحام با پرداخت مال به آنان همراه با حفظ آبرو و هویت و کرامتشان بهره‌اى عظیم دارد، «وَمَثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَتَثْبِیتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُکُلَهَا ضِعْفَیْنِ فَإِن لَّمْ یُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ»، «و مثل آنان که مال خود را در راه به دست آوردن رضاى حق انفاق مى‌کنند و با کمال اطمینان، دل به لطف حق شاد دارند، مانند بوستانى است که در جاى بلندى باشد و باران‌هاى زیادى به موقع بر آن ببارد و حاصلى دو برابر دهد و اگر باران بسیار نیاید، اندک‌اندک بارد تا به ثمر رسد، خداوند به آنچه انجام مى‌دهید آگاه است» (بقره/265).

همچنین، قرآن کریم در آیات انفاق، رسیدگى به اقوام و ارحام را بر دیگران مقدم کرده و سپس از یتیم و مسکین و فقیر و مانده از راه و ورشکسته نام برده به عنوان نمونه به این آیه شریفه عنایت کنید که، «وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّآئِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ‌»، «و مال خود را با آن که دوستش دارد به خویشاوندان نیازمند و یتیمان و درماندگان و به راه مانده و مستمندان و براتی آزادی دربندماندگان ببخشد» ( بقره/177).

در سوره بقره در رابطه با قطع رحم مى‌فرماید: «الَّذِینَ یَنقُضونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَقِهِ وَ یَقْطعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یُوصلَ وَ یُفْسِدُونَ فى الأَرْضِ أُولَئک هُمُ الْخَسِرُونَ»، «فاسقان آن‌ها هستند که پیمان خدا را پس از آن که محکم ساختند، مى‌شکنند و پیوندهائى را که خدا دستور داده بر قرار سازند قطع مى‌کنند و در جهان فساد مى‌کنند، این‌ها زیانکارانند» (بقره،27).

در این آیه به یکی از نشانه‌های فاسقان اشاره کرده مى‌گوید: آن‌ها پیوندهائى را که خدا دستور داده بر قرار سازند قطع مى‌کنند. گر‌چه بسیارى از مفسران این آیه را ناظر به‌خصوص به قطع رحم و بریدن رابطه خویشاوندى دانسته‌اند، ولى دقت در مفهوم آیه نشان مى‌دهد که معنى وسیعتر و عمومى‌ترى دارد که مسئله قطع رحم یکى از مصداق‌هاى آن است، زیرا آیه مى‌گوید: فاسقان پیوندهایى را که خدا دستور داده بر قرار بماند قطع مى‌کنند.

این پیوندها شامل پیوند خویشاوندى، پیوند دوستى، پیوندهاى اجتماعى، پیوند و ارتباط با رهبران الهى و پیوند و رابطه با خدا است و به این ترتیب نباید معنى آیه را منحصر به قطع رحم و زیر پا گذاشتن رابطه هاى خویشاوندى دانست.

اهمیت صله رحم تا آنجا است که پیامبر اسلام(ص) مى‌فرماید: «صلة الرحم تعمر الدیار و تزید فى الاعمار و ان کان اهلها غیر اخیار»، پیوند با خویشاوندان شهرها را آباد مى‌کند و بر عمرها مى‌افزاید هر چند انجام‌دهندگان آن از نیکان هم نباشند». در سوره محمد(ص)، آیه 22 و 23 مى‌فرماید: «فهل عسیتم ان تولیتم ان تفسدوا فى الارض و تقطعوا ارحامکم * اولئک الذین لعنهم اللهم»، «پس (ای منافقان!) اگر روی گرداندید، آیا جز این انتظار می‌رود که در زمین تباهی کنید و قطع رحم نمائید؟* اینان کسانی هستند که خدا لعنتشان کرده».

کوتاه سخن اینکه قرآن کریم نسبت به قاطعان رحم و برهم زنندگان پیوند خویشاوندى تعبیرات شدیدى دارد و احادیث اسلامى نیز آن‌ها را سخت مذمت کرده است.