مدرسه علمیه قدسیه بهشهر

سختی و گشایش الهی هر دو برای امتحان ما است.

قرآن کریم ضمن بیان یکی از امتحان های الهی بر اقوام و تمدن های گذشته می فرماید: « وَ ما اَرسَلنا فِی قَریَهٍ مِن نَبِیٍّ اِلا اَخذنا اَهلَها بِالبَأساءِ وَالضَّراءِ لَعَلَّهم یَضَّرَّعونَ؛ ثُمَّ بَدَّلنا مَکانَ السَّیه الحسنهَ حتی عَفوا وَ قالُوا مَسَّ آبائنا الضَّراءُ وَ السَّراءُ فَاَخَذناهُم بَغتَهً وَ هم لا یَشعرونَ؛ در هیچ شهر و تمدنی رسولانی نفرستادیم، الا این که اهل آن جا را به سختی و رنج گرفتیم، شاید که تضرع و زاری کنند، سپس جای سختی(بدی) را با نیکویی و آسایش عوض کردیم تا برآسودند و گفتند همانا پدران ما را رنج و سختی رسیده، پس آنان را به طور ناگهانی برگرفتیم ، در حالی که نمی دانستند و متوجه نبودند».(اعراف /94و 95).

دقت در این دو آیه شریفه نکته ی لطیفی را آشکار می سازد و آن، این که چه سختی و رنج اولیه و چه گشایش و آسودگی بعدی هر دو برای افتنان و امتحان الهی است و نباید از اولی بر آشفت و جزع و فزع کرد و نباید به دومی دل خوش داشت و احساس بی نیازی کرد. آن هنگام که خداوند  بر قوم و جماعتی سخت می گیرد، می خواهد که آنان با تضرع خویش رو به سوی خدا کنند و آن موقع هم که رفاه و گشایش می دهد، می خواهد حجّت را بر آنانی که در آن سختی ها رو به جانب او نکردند، تمام کند و خوب که خوردند و خوابیدند و کیف کردند و از خدا غافل شدند، ناگهان بانگی بر آید خواجه مُرد! بگیردشان و از صحنه ی زندگی بیرونشان ببرد تا در عالم برزخ منتظر دوزخ شوند.

رگ رگست این آبِ شیرین و آب شور                    در خلایق می رود تا نفخ صور ( مثنوی، دفتر اول، بیت 751)

اما درباره سختی ها و گشایش های زندگی که همه از جهت ابتلاء و امتحان ما اولاد آدم است، این بیان شیرین مولوی را بشنوید که می فرماید:

ای بسا کارا کا اول صعب گشت              بعد از آن بگشاده، سختی گذشت

بعد نومیدی بسی اومیدهاست                  از پس ظلمت بسی خورشید هاست ( مثنوی، دفتر سوم، ابیات 2925و 2926).

دنیا ، دورترین و پست ترین منزلگاه انسان

انسان در عالم دنیا که آخرین و دورترین منزلگاه مسافرت او در سیر نزول است و چند صباحی برای برداشتن توشه در دنیا اقامت نموده، و از این جهت مرتبه  ی وجودی نازل دارد که به حدود مادی و زمانی و مکانی محدود است و با امور زیادی از آن دست به گریبان است لکن در مسیر صعود به جهت اراده و اختیاری که در نحوه ی عملکرد و جهت گیری های روحی خویش دارد می تواند با انتخاب خود مرتبه وجودی خویشتن را تغییر داده و به مراتب عالی وجود و عالم نور و حضور، راه یابد و یا با سوء تدبیر و کوته اندیشی، مرتبه وجودی خود را به مراتب پست تنزل داده و به لوازم و توابعش گرفتار شود. نمونه روشن این گونه انتخاب ها را در صحرای کربلا به وضوح می توان مشاهده نمود شخصیت هایی مانند حرّ، که در یک شب با انتخاب صحیح و دوراندیشانه خود را از حضیض ذلت به اوج عزت و افتخار ابدی نایل ساخت و در مقابل دنیازدگانی چون عمر سعد با اختیار خویشتن مراتب عالی وجود را از دست داده و در پست ترین درجات یعنی اسفل السافلین قرار گرفت.( جلوه های لاهوتی، ج3، ص 112).

به خدایت توکل کن

در هر کاری که می خواهد انجام دهد، به خدا توکل می کند؛ آنچنان که گویی هیچ کس دیگری در عالم ندارد، نه دوستی و نه آشنایی، نه خانواده ای و اقوامی که کمکش کنند، دستش را به یاری بگیرند؛ اگر جایی درمانده شد، به کمکش بشتابند… وقتی همین ها را از او می پرسم، لبخندی بر لبانش نقش می بنندد و می گوید: جوان! همین دوست و آشناها، خانواده و اقوام … هم بخواهند کمکی به من کنند، باید خدا کمکشان کند! می بینم راست می گوید؛ درست که دوست و آشنا و خانواده و اقوام هستند ، اما مگر نه اینکه همه شان بنده های خدا هستند؛ مگر نه اینکه خودشان محتاج کمک خدایند؛ مگر نه اینکه خدا نخواهد، نمی توانند قدم از قدمی بردارند؛ پس الهی به امید خودت و نه بنده هایت … که هر که به دنیا رو کرد خداوند او را به همان واگذارد …( کنز العمال، ح5693) پس هیچ مخلوقی نیست که به غیر خدا پناه برد، مگر اینکه دستش از اسباب و ریسمان آسمان ها و زمین کوتاه می شود و اگر از خدا بخواهد، عطایش نکند و اگر او را بخواند، جوابی نگیرد… (امالی طوسی، ص585) به خاطرت بسپار که توانگری و عزت در دل مؤمن می گردند و هر گاه به نقطه ای که در آن توکل است، رسیدند؛ آنجا اقامت می گزینند.( بحارالانوار، ج78، ص186) و هر که به خدا توکل کند، دشواری ها بر او آسان می شود و اسباب برایش فراهم می گردد…( غررالحکم، ح9028).

امیدت را از همه خلایق بِبُر و به خدایت توکل کن که هیچ توکل کننده ای گرفتار رنج و زحمت نمی شود.( غررالحکم، ح7451) و حقیقت یقین، در توکل است…( همان، ح6484) ریسمان الهی را چنگ بزن و دلت را به او بسپار و به او اعتماد کن که توکل ، بهترین تکیه گاه است و دژ حکمت…( همان، ح492).

در همه کارهایت واقعاً به خدا توکل کن… وظیفه خودت را با اعتماد به خدا انجام بده؛ آن وقت ببین چطور دست خدا به همراهت می آید…« فَإِنّ اللهَ عَزیزٌ حَکیمٌ؛ خدا غالب و قاهر است(انفال/ 49) اگر بخواهد هیچ قدرتی در مقابل او نیست و حکیم است و کارهایش حکیمانه و بر اساس مصلحت و بی جهت کسی را تأیید نمی کند و همیشه بخوان« وَ مَن یَتّقِ اللهَ یَجعل لَهُ مَخرجاًَ؛ وَ یَرزُقهُ مِن حَیثُ لا یَحتَسِبُ وَ مَن یَتوَکل عَلیَ اللهِ فَهُوَ حَسبُهُ إِنّ اللهَ بالغُ أمرِهِ قَد جَعَلَ الله لِکُلّ شَی ءٍ قَدرً».(طاق/ 2و 3).

صبر و شکیبایی منتظر

«فَصبِرنِی علی ذلک؛ پس مرا صبر و شکیبایی عطا فرما».

بر حسب روایات، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه طاهرین علیهم السلام از کسانی که در این عصر ثابت قدم و صابر می مانند، مدح و تقدیر فراوان نموده، ایمان آن ها را ستوده و به پاداش های بزرگ و درجات بلند وعده داده اند، انتظار بدون عنصر پایداری و شکیبایی و صبر در برابر مشکلات، پوسته ای بدون مغز و قالبی بی محتوا است و در حقیقت انتظار نیست، روح و جوهر اصلی انتظار، مقاومت و صبر است. کسی که منتظر تحقق یاقتن هدف آرمانی است، باید تا فرا رسیدن زمان پیدایی هدف و شکل گرفتن آرمان، پایداری و شکیبایی کند، تاب و توان از دست ندهد و هر ناملایمتی را در آن راه با بردباری بپذیرد.(عصر زندگی، محمد حکیمی، ص235).

در احادیث بسیاری از انتظار در پرتو صبر و انتظار فرج با صبر، سخن گفتنه اند. در سخنی از امام رضا علیه السلام آمده است:« ما أحسن الصبر و إنتظار الفرج؛ چه نیکو است شکیبایی و انتظار فرج».(بحارالانوار، ج53، ص129).

رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم نیز در حدیثی از غیبت امام دوازدهم عج الله تعالی فرجه الشریف خبر داده و فرموده است:« طوبی للصابرین فی غیبته؛ خوشا به حال صبر کنندگان در غیبت او».( منتخب الاثر، ح4، ص227).

صبر و پایداری مردم در آخرالزمان ستایش شده و همین خصلت مهم، مایه امتیاز آنان از مسلمانان صدر اسلام به شمار آمده است. امام صادق علیه السلام به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرموده است:« سیأتی قومٌ مِن بعدِکم، الرجل الواحدُ منهم له اجرُ خمسین منکم … إنّکم لو تَحَمَّلوا لما حُمِّلوا لم تَصبِروا صبرَهم؛ پس از شما کسانی بیایند که یک نفر ایشان پاداش پنجاه نفر از شما را داشته باشد…؛ اگر آنچه که به ایشان از حوادث روزگار می رسد، به شما برسد، صبر آنان را نخواهید داشت».( مکیال المکارم ، ج2، ص222- بحارالانوار، ج52، ص130).

اطاقی برای عبادت

یکی از دستورات رعایت آداب دینی در خانه و انجام فرایض و مستحبات دینی در فضای خانه است. خواندن قرآن در خانه، گفتن اذان، خواندن نمازهای مستحبی مخصوصاً نماز شب در خانه. اختصاص مکانی برای عبادت و نماز در خانه بخشی از توصیه های اسلام در این خصوص است. در روایت است که حضرت زهرا سلام الله علیها محراب عبادت و لباس مخصوص نماز داشتند. همجنین حضرت علی علیه السلام مکانی مخصوث برای عبادت داشتند و فرزندان خود را هم هنگام عبادت شبانه به آن مکان ها می بردند.( فرهنگ فاطمیه، ص41) و در سیره عالمان ربانی نیز می خوانیم که به پیروی از اهل بیت علیهم السلام در منزل خود اطاقی رابه عبادت اختصاص می دادند.